Σελίδες

Τετάρτη 30 Νοεμβρίου 2011

ο μηχανισμός της γραφειοκρατίας

Μια φθηνή, μα ενίοτε εξαιρετικά αποτελεσματική συνταγή χειραγώγησης με πολλαπλά αποτελέσματα




του Δημήτρη Πατέλη
Οφείλουμε άραγε να δείχνουμε κατανόηση στην ανθρώπινη μικρότητα;
Ενδεχομένως ναι και σε κάποιο μέτρο.

Όταν κάποιος έχει ταυτιστεί με την  εξουσία-διοίκηση επί δεκαετίες, αποκτά κάτι σαν επαγγελματική νόσο, ως αποτέλεσμα της σύμφυσής του με τις εν λόγω θέσεις, ρόλους και λειτουργίες, λόγω του χρόνιου υποδουλωτικού καταμερισμού εργασίας.

Η σύμφυση με τις εν λόγω θέσεις, ρόλους και λειτουργίες, απαιτεί μονομερή ανάδειξη και καλλιέργεια αντίστοιχων δεξιοτήτων, στάσεων και συμπεριφορών.

Ολίγη (απαραίτητη) θεωρία:

Όσο υπάρχουν στην κοινωνία ουσιώδεις διαφορές, και αντιφάσεις (υλικών προπαντός) συμφερόντων, συγκροτείται ένα πεδίο συσχετισμών, δυνάμεων και διαπάλης δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην ανάδειξη,στην προώθηση και διασφάλιση των συμφερόντων των εκάστοτε κυρίαρχων (ατόμων , ομάδων, τάξεων), οι οποίοι επιβάλλουν τα ιδιοτελή συμφέροντα τους ως γενικά, καθολικά συμφέροντα του συνόλου της κοινωνίας μέσω ενός οργανωτικού-διοικητικού, κανονιστικού και πολιτικού μηχανισμού, σε όλα τα επίπεδα και τους θεσμούς της κοινωνίας
Βασικό χαρακτηριστικό της γραφειοκρατίας είναι η ιεραρχική δομή η οποία παράγει και αναπαράγει συγκεκριμένες σκοποθεσίες, στάσεις ζωής και συμπεριφορές. Γενική τάση αυτής της δομής είναι η διχοτομία μεταξύ υποκειμένου (διοικούντων) και αντικειμένου (διοικούμενων) της διοίκησης κατά την οποία το πρώτο θεωρείται ως αποκλειστικός φορέας ενεργητικότητας, γνώσης, συνείδησης κλπ. Η αντίληψη περί δήθεν "ιεραρχίας της γνώσης” δομείται με αλλεπάλληλους μετασχηματισμούς που υφίσταται η πληροφορία ενώ διαβιβάζεται από τα κατώτερα κλιμάκια στα ανώτερα, μέσω των γραφειοκρατικών κανόνων-εσωτερικών κανονισμών, οδηγιών και στερεοτύπων πρόσληψης και διαβίβασής της, ώστε να καταστεί συμβατή με την επίσημη «πραγματικότητα». Ο ιεραρχικά ανώτερος φαίνεται εξ’ ορισμού (θέσει) να «γνωρίζει περισσότερα» και έτσι αντιμετωπίζεται σε αυτό τον μηχανισμό αλλεπάλληλων αναθέσεων και αναλήψεων αρμοδιοτήτων, εξουσιοδοτήσεων και εκπροσωπήσεων κατωτέρων από τους ανώτερους (εξ ου και ο Πατερναλισμός, η κατάχρηση εξουσίας κλπ.). Η πυραμιδική ιεραρχία εξουσίας και γνώσης αμβλύνει την κριτική διάθεση, μυστικοποιείται και οδηγεί προοπτικά σε λατρευτική νοοτροπία (βλέπε π.χ. «προσωπολατρεία», μοναρχικές διαθέσεις, άκριτη αποδοχή των "ηγετών”, "εθναρχών”, λατρεία της "τάξεως και της ηθικής” που είναι σύμφυτη με την εκτελεστική υπακοή στον αρχηγό κλπ.).



Ταυτόχρονα, ο μηχανισμός έχει την τάση να απορρίπτει ανθρώπους πιο προικισμένους από τον προϊστάμενο, να μετατρέπει τον άνθρωπο σε εξάρτημα (γρανάζι, ιμάντα μετάδοσης κίνησης) του μηχανισμού και τελικά να συνθλίβει την αυτοτελή κριτική ικανότητα, την προσωπικότητα, ή ότι έχει απομείνει από αυτήν (μια τάση υπαρκτή, πλην όμως ανέφικτη σε απόλυτο βαθμό, λόγω της κλιμακούμενης αντίστασης και των ανατρεπτικών διαθέσεων που προκαλεί στον βαθμό της γενίκευσης της). Απόντος μέτρου σύγκρισης ανώτερου τύπου προσωπικότητας, ο αξιωματούχος γίνεται θύμα ενός ανατροφοδοτούμενου βρόγχου, αποτέλεσμα του οποίου είναι η περαιτέρω απόσπασή του απ' την πραγματικότητα και υπερεκτίμηση του εαυτού του.


Στο πλέγμα πρακτικών αυταπατών της γραφειοκρατίας η μορφή (ο τύπος) υποκαθιστά το περιεχόμενο, τα μέσα- το σκοπό. Το πλασματικό γενικό και καθολικό (το δημόσιο, το κρατικό) συμφέρον, αποκομμένο αυτονομημένο και επιβεβλημένο στο ειδικό, στο ατομικό κλπ. βιώνεται από τον χρονίως γραφειοκράτη ως ιδιωτική του υπόθεση (αποκλειστική δικαιοδοσία και τσιφλίκι του) και ανάγεται τελικά στον στενό ιδιοτελή ορίζοντα της σταδιοδρομίας του (βίωμα με συνεπακόλουθα τον καριερισμό, ποικίλα προνόμια, διαφθορά, νοσηρή τάση αυτοπροβολής, αρχομανία κλπ.). Ο κομφορμισμός, ο φορμαλισμός, η τυπικότητα, η διάσταση λόγων και έργων, η στρεψοδικία, ο αμοραλισμός και η αυθαιρεσία γίνονται μόνιμα γνωρίσματα του γραφειοκράτη. Τα φαινόμενα αυτά επιτείνονται με την τελειοποίηση των μηχανισμών χειραγώγησης (με τη χρήση κατά περίπτωση καταστολής, συναίνεσης, μέσων μαζικής ενημέρωσης κλπ.) και οξύνονται στο έπακρο στις ιστορικές περιόδους κρίσης, παρακμής και σήψης κοινωνικό-οικονομικών συστημάτων, σε βαθμό που να προσλαμβάνονται αντεστραμμένα ως γενεσιουργός αιτία αυτής της σήψης (θέση άκρως μονόπλευρη και ανιστορική).


Όσο έντονες και αν γίνονται οι τάσεις αυτονόμησης και αυτοαναπαραγωγης και της γραφειοκρατίας, ο σκοπός, το περιεχόμενο και ο χαρακτήρας της διοίκησης ορίζονται πάντοτε έξω από τη σφαίρα της καθαυτής διοίκησης (προπαντός στην σφαίρα των κυρίαρχων οικονομικών συμφερόντων, της εκάστοτε διαπλοκής παραγωγικών δυνάμεων- σχέσεων παραγωγής), η οποία από τη σκοπιά του κοινωνικού όλου αποτελεί κατ’ εξοχήν μέσο για τους εκάστοτε σκοπούς του. Γι’ αυτό άλλωστε οποιαδήποτε ουσιαστική αλλαγή (πόσο μάλλον ριζικός μετασχηματισμός και απονέκρωση) της διοίκησης είναι ανέφικτη ιεραρχικά, στα πλαίσια του υφιστάμενου γραφειοκρατικού μηχανισμού.


Σιγά-σιγά ο σύμφυτος με την καρέκλα γραφειοκράτης αποκόπτεται από την πραγματικότητα. Αρχίζει να νομίζει ότι είναι αναντικατάστατος, ανώτερο, άριστο, προικισμένο, χαρισματικό ον, που ανήκει σε μιαν ελίτ, τα μέλη της οποίας δεν χρειάζεται να λογοδοτούν σε κανένα!... Η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο τραγική στους χρονίως γραφειοκράτες θεσμών, με ψυχοσωματική εξάρτηση από την καρέκλα. Η όποια ενασχόλησή τους με την επιστήμη, εκ των πραγμάτων παρακάμπτεται από την διοικητική λειτουργία τους, η οποία γίνεται βασικό πεδίο καταξίωσης και νοηματοδότησης της ζωής τους. Οπότε, η εκ των πραγμάτων αύξουσα επιστημονική ανεπάρκειά τους, υπεραναπληρώνεται ψυχολογικά και κοινωνικοψυχολογικά δια της υπερεκτίμησης της θεσμικής-διοικητικής αυθεντίας τους, και της θέσει δήθεν "γνωστικής ανωτερότητάς” τους, την οποία σπεύδουν να παγιώσουν με de facto εξουσιαστική μονοπώληση της άσκησης αξιολογικών λειτουργιών (ευελπιστώντας να μη διακινδυνεύσουν δυσμενή αξιολόγηση του εαυτού τους και να καταβαραθρώσουν κάθε προσωπικότητα ή συλλογικότητα που με τη λάμψη της θα επισκίαζε το δικό τους "μεγαλείο”)... Βλέπετε, αυτοί είναι οι ex officio υπηρεσιακοί φορείς της συστημικής αξιολογικής "αριστείας”, όσο πενιχρή κι αν είναι η  συμβολή... 


Ο "λειτουργός” αυτού του συστήματος, δεν θέλει και πολύ "να καβαλήσει το καλάμι”... Η ιεραρχία του συστήματος εκλαμβάνεται σιγά-σιγά από τον σύμφυτο με την καρέκλα αξιωματούχο, αλλά και από τους άκριτα και εκτελεστικά υποτακτικούς σε αυτό "νομιμόφρονες υπηκόους” και ως δήθεν "ιεραρχία της γνώσης” (με τη νοοτροπία του "οι ανώτεροι, οι προϊστάμενοι πάντα ξέρουν καλλίτερα”, γεγονός που ενισχύεται Π.χ. και με το το "υπηρεσιακό απόρρητο”). Ο ίδιος ο χρονίως γραφειοκράτης, για να επιβιώσει και να αναρριχηθεί στο σύστημα, γίνεται κόλακας, θαυμαστής, εγκωμιαστής των εκάστοτε ανώτερων, στους οποίους πασχίζει να φανεί ως ο πλέον κατάλληλος, εξυπηρετικός, αποτελεσματικός, αυτός που αντιλαμβάνεται (ενίοτε μάλιστα προβλέπει-προτρέχει) και πραγματώνει κατά τον βέλτιστο τρόπο τις σκοποθεσίες της εξουσίας. Κατά κανόνα είναι κομφορμιστής σε διάφορες διαβαθμίσεις, ανάλογα με το βαθμό φιλοδοξίας και αρχομανίας του: από αυτήν του παθητικού χαμαιλέοντα Yes Man, μέχρι εκείνη του επιθετικού προκλητικού και τρόπον τινά ριψοκίνδυνου κομφορμιστή, με κορύφωση την επιδίωξη να είναι "βασιλικότερος του εκάστοτε βασιλέως”...


 Αντιστρόφως ανάλογα του δέους που νοιώθει για τους ανώτερους, αντιμετωπίζει ο γραφειοκράτης τους ιεραρχικά κατώτερους, το "υλικό”, τα "αντικείμενα” της διοίκησης που ασκεί. Στο βαθμό που η θέση του εξαρτάται και από αυτούς, φροντίζει να κάνει τα πάντα για να τους καθιστά συναινετικά χειραγωγήσιμους, ως μάζα ιδιοτελών συμφερόντων (υποσχέσεις, εύνοια, εκδουλεύσεις, νομή κονδυλίων, προγραμμάτων, εξουσίας, διασυνδέσεων κ.ο.κ.). στο βαθμό που οι κατώτεροι εξαρτώνται από αυτόν, προσπαθεί να επιβάλλει πειθαναγκαστικά-κατασταλτικά την εξουσία του, με άσκηση συμβολικής ή/και υλικής βίας, με μεθόδους τιθάσευσης (ανταμοιβές υπάκουων, ποινές ανυπάκουων), πάντα στο πνεύμα της κυρίαρχης ιδεολογίας του κορπορατισμού.


"Ο κορπορατισμός κατακερματίζει την κοινωνία σε ομάδες αντιμαχόμενων συμφερόντων. Μετατοπίζει την πηγή της νομιμότητας από τους πολίτες στις ομάδες και εγκλωβίζει τα άτομα σε δομές που απαιτούν δουλική και υποτακτική συμπεριφορά αυλικού. Ο κορπορατισμός καλλιεργεί τη λατρεία του προσωπικού συμφέροντος και οδηγεί στην απαξίωση του κοινού καλού. Προάγει την τυποποίηση της σκέψης, το αγελαίο πνεύμα και το γενικευμένο κομφορμισμό. Στις σύγχρονες κοινωνίες, η δημόσια ανιδιοτέλεια που υπηρετεί το κοινό καλό τίθεται υπό διωγμόν, ενώ αντίθετα θεοποιείται το κυνήγι του χρήματος και η επιδίωξη του ατομικού πλουτισμού με κάθε μέσο. Ο Σολ δείχνει πόσο υποκριτικά και αβάσιμα είναι τα νεοσυντηρητικά επιχειρήματα που υμνούν τις αρετές της ελεύθερης αγοράς και δαιμονοποιούν το ρόλο της δημόσιας παρέμβασης για την προάσπιση του γενικού συμφέροντος. Η δημοκρατική συμμετοχή αποδυναμώνεται, αφού οι αποφάσεις λαμβάνονται μέσω διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε ομάδες ειδικών και σε ομάδες συμφερόντων. Ο κορπορατισμός στηρίζεται σε μια πληθώρα κοντόφθαλμων «ειδικών», με αποτέλεσμα η ευρύτερη θεώρηση και η μακροπρόθεσμη προοπτική να χάνονται μέσα στον κυκεώνα των εξειδικεύσεων και των λεπτομερειακών δεδομένων” (βλ.


Ο γραφειοκράτης, με διάφορες μεθόδους (διαίρει και βασίλευε, εξαγορά, εκδουλεύσεις, υποσχέσεις εύνοιας, πατερναλισμός) επιδιώκει να προβάλλει ως μοναδικός και αναντικατάστατος φορέας ιδεολογικής συγκρότησης και συνοχής των διοικούμενων. Και το επιτυγχάνει αυτό σε βαθμό ευθέως ανάλογο της παθητικότητας, της στενότητας, της ανεπάρκειας ολόπλευρης ανάπτυξης και συγκρότησης των διοικούμενων ως προσωπικοτήτων και ως συλλογικοτήτων. Στο βαθμό που ενσωματώνεται ψυχοσωματικά στο σύστημα, δεν έχει και δεν μπορεί να έχει δική του σκέψη και συνείδηση, πρωτοτυπία και αυτόβουλη, αυτοπροσδιοριζόμενη συνείδηση. Ως εξ ορισμού ετερόφωτο, είναι εμμενώς εγκλωβισμένος σε ένα αδιέξοδο πλέγμα ετεροπροσδιορισμών: πρέπει να είναι αρεστός κυρίως στους ανώτερους (έτσι μόνο νοιώθει "άριστος”) και αποτελεσματικός στη χειραγώγηση των κατώτερων. Σε αυτό το φάσμα κινείται η όποια διατήρηση και ανάπτυξη των "δεξιοτήτων” του.



Δεν έχει ιδεολογία. Ιδεολογία του είναι η εκάστοτε κυρίαρχη των κρατούντων. Γι' αυτό γίνεται φαιδρός όπου και όποτε επιδιώκει να αρθρώσει δικό του λόγο, μιας και είναι ανίκανος για οτιδήποτε άλλο εκτός από μηρυκασμό κυρίαρχων κοινότοπων αγοραίων ιδεολογημάτων. Τυχόν θητεία του στην αριστερά, τον καθιστά ακόμα πιο κυνικό και αδίστακτο, σύμφωνα με το σύνδρομο του γενίτσαρου. Δεν έχει πραγματικές αρχές. Αρχή του είναι η αρχομανία. Γι' αυτό και πασχίζει να εξοντώσει όποιους ανθρώπους βλέπει με αρχές: τους εκλαμβάνει ως Ερινύες, που καθιστούν έκδηλο και ευάλωτο το δικό του αμοραλισμό... Δεν έχει προσωπικότητα, δεν έχει πρόσωπο. Το μόνο που του απομένει τελικά είναι το θλιβερό προσωπείο της θέσης και του ρόλου  που απέβησαν μοναδική του ταυτότητα.  Στην περίπτωση που καθιστά στρατηγική επιβίωσής του την επιδίωξη να είναι "βασιλικότερος του εκάστοτε βασιλέως”, πασχίζει να διαισθανθεί προς τα που φυσά ο άνεμος στις κορυφές της εξουσίας, ώστε να υπερθεματίσει αντίστοιχα λόγω και έργω. Αυτή η σπουδή του γίνεται νόημα ζωής, αυτοσκοπός, ταυτότητα.


Τυχόν απομάκρυνση του χρονίως γραφειοκράτη απ' την καρέκλα του αξιωματούχου, βιώνεται δραματικά. Ο ίδιος υποστασιοποιεί θεσμικά-υπηρεσιακά το νοσηρό του βίωμα: δεν είναι αυτός έκπτωτος, αλλά σκοτεινές δυνάμεις (δόλιοι υποκινητές) παρέσυραν το ποίμνιο και επήλθε "ακυβερνησία”! Άρα θα κάνει τα πάντα, ώστε αυτό το "ποίμνιο” να μην έχει λόγο, και αν παρ' ελπίδα έχει, να μην εκφράζεται επ' ουδενί κυριαρχικά. Αν π.χ. έχει σίγουρη την ανάδειξή του με την κυριαρχία πλειοψηφικά στην επικράτειά του του επιθυμητού για ότι πρεσβεύει τύπου κοινού, ότι ενδέχεται να μη διασφαλίζει την εξουσία του, θα επιδιώξει, αρχικά να το παρακάμψει πραξικοπηματικά και στη συνέχει να κάνει τα πάντα ώστε αυτό το πραξικόπημα να πάρει γενικευμένη θεσμική μορφή δια νόμου στην επικράτεια! Αν π.χ. σε συνθήκες κρίσης καταβαραθρώνεται, απονομιμοποιοείται στις συνειδήσεις των αγανακτισμένων ανθρώπων ότι αυτός (ως "βασιλικότερος του εκάστοτε βασιλέως” κολαούζος της εξουσίας) και οι όμοιοί του πρεσβεύουν, τότε δεν φέρουν αυτοί και το είδος της διοίκησης που ασκούν καμία ευθύνη, αλλά και πάλι ενέχονται κάποιες δόλιες δυνάμεις (πάντα υποκινητές και υποκινούμενοι), κάποιες "μειοψηφικές” δυνάμεις "ανομίας”, "τρομοκρατίας”, "ανωμαλίας” κ.ο.κ., που βάλθηκαν να υπονομεύσουν το βασίλειο της δικής του "αριστείας”, "αρμονίας” και "ανάπτυξης”...  Θα κάνει τα πάντα να επανέλθει στην εξουσία, θα μετέρχεται κάθε θεμιτού και αθέμιτου μέτρου. Γίνεται λοιπόν αδίστακτος και αν "το καθήκον” το επιβάλλει: πραξικοπηματίας, προβοκάτορας κ.ο.κ. Η πόλωση και η στοχοποίηση ορισμένου εχθρού, με κατάλληλη ιδεολογική επένδυση, τσιμεντάρει την επιθυμητή για το γραφειοκράτη συσπείρωση-συστράτευση του ποιμνίου.


Σκιαγραφήσαμε αδρομερώς τους δομικούς, λειτουργικούς και μορφολογικούς όρους και τα όρια του γραφειοκρατικού εκφυλισμού θεσμών και προσώπων. Τα υπόλοιπα είναι θέμα κλινικής ψυχολογίας, ψυχιατρικής ή και λογοτεχνίας του ψυχοδράματος.

Ολίγον πράξη:

Είστε χρονίως γραφειοκράτης, ψυχοσωματικά εξαρτημένος από την εξουσία; Κανένα πρόβλημα. Αρκεί να οσφραίνεστε καλά που φυσά ο άνεμος της εξουσίας στις κορυφές. Αν οι εξωθεσμικές λύσεις γίνονται σύστημα, σαφώς κερδίζει αυτός που θα ποντάρει σε κατά τόπους αυταρχικές-δικτατορικές λύσεις και ιδεολογικές πιρουέτες. Δείτε τη νέα μετάλλαξη του καθεστώτος με τη  χούντας του διεθνούς τραπεζίτη ως χρυσή ευκαιρία για νέο επιθετικό τυχοδιωκτισμό.

Διογκώνεται το κύμα της απονομιμοποίησης όλης της πυραμίδας της εξουσίας και η αγανάκτηση έναντι όλων των συστημικών εκφραστών της; Πληθαίνουν τα κρούσματα υποδοχής των πλέον προκλητικών φορέων της εξουσίας με δροσερά κηπευτικά, γαλακτοκομικά και ορνιθοτροφικά προϊόντα; Ολίγον πρόβλημα! Αλλά καθ' ότι τα παραπάνω είναι φαινόμενα προβλέψιμα (ιδιαίτερα εάν έχετε διακεκριμένη εμπειρία σε παρόμοιες εκδηλώσεις αγάπης του λαού), με ορισμένους "πονηρούς” χειρισμούς, μπορείτε να τα χειριστείτε και αυτά ως πλεονέκτημα που θα σας δώσει πόντους στο παιγνίδι. 
Δεν θέλει κόπο, θέλει τρόπο. Ιδού η συνταγή:
1. Παρουσιάζετε τον εαυτό σας ως ύπατο υπηρεσιακό παράγοντα, άνθρωπο του καθήκοντος, εκφραστή της "τάξεως και της ηθικής”, της τήρησης των θεσμών και του Νόμου.

2. Παρουσιάζετε συλλήβδην και αδιαφοροποιήτως όσους δεν ασπάζονται αυτή τη "στράτευσή” σας ως δυνάμεις αναρχίας, δόλου, καταστροφής, ως "ακραίες δυνάμεις” και "μειοψηφίες μετρίων” με μόνη διαφοροποιητική διάταξη εντός τους την ύπαρξη "υποκινητών” και "υποκινούμενων”.

3. Φωτογραφίζετε ως δόλιο και αιμοσταγή ιδεολογικό υπεύθυνο των δεινών της κοινωνίας όχι αυτούς που εξαπέλυσαν τον εν εξελίξει κοινωνικό πόλεμο, αλλά το κατάλληλο άτομο ή/και ομάδα (φορέα, Πολιτικό Μέτωπο), τους κατονομάζετε και τους στολίζετε με επιπλέον τραντακτές ιδιότητες: του ενόχου για σύσταση «ομάδας κρούσης», του «ηθικού αυτουργού» «για οποιαδήποτε βιαιοπραγία ήθελε συμβεί εις βάρος σας ή εις βάρος άλλων» κ.ο.κ.



4. Κάνετε τα πάντα να οξύνετε τα πνεύματα στο έπακρο από τα πριν. Εμφανιζόμενος  μετά από χρόνια διοικητικής αργίας και με δεδηλωμένη την αρνητική στάση έναντίον σας  δείξτε ολίγον "ηρωισμό”. Προκαλέστε όσο μπορείτε τους πλέον ευερέθιστους νέους. Με την πρώτη εκτόξευση προϊόντος επιδιώξετε να αποκαλύψετε το δράστη, ώστε να προκληθεί και επεισόδιο χειροδικίας.


5. Δρομολογείτε το σενάριο της αυτοεκπληρούμενης προφητείας σας σε πλήρες ανάπτυγμα, αξιοποιώντας όλα τα ερείσματα, τις διασυνδέσεις σας, τα Μ.Μ.Ε. κ.ο.κ.


6. Προβάλλετε ακαριαία το "σωστό” σενάριο. Δεν είστε αρχομανής χρονίως γραφειοκράτης που επιδιώκει να αναβαθμίσει το πολιτικό του κεφάλαιο ως βασιλικότερος του εκάστοτε βασιλέως, αλλά: οσιομάρτυρας του καθήκοντος, θύμα δολίου επιθέσεως σκοτεινών δυνάμεων με καταδεδειγμένους τρομοκράτες, φυσικούς και ηθικούς αυτουργούς. 


Δεν χρειάζεται να δένουν λογικά τα στοιχεία του σενάριου. Αρκεί να προβάλλονται συστημικά, καταιγιστικά και φορτικά. Η υπερβολή δεν βλάπτει (θυμηθείτε την τούρτα που φάγατε κάποτε και όταν σας πήραν στο ψιλό


Δεν έχει σημασία η αλήθεια, αλλά η επιβλητική και υποβλητική προβολή του σεναρίου (μελετήστε Γκέμπελς). Η ιστορική εμπειρία δείχνει πως η πόλωση και η στοχοποίηση συγκεκριμένου εχθρού (Εβραίου, κομμουνιστή, φιλοσόφου κ.ο.κ.), με κατάλληλη ιδεολογική επένδυση, τσιμεντάρει την επιθυμητή για το καθεστώς (άρα και για το γραφειοκράτη) συσπείρωση-συστράτευση του ποιμνίου.


Φροντίστε να μην επιχειρείται λογική αποδόμηση των "ψευδοσυλλογισμών” σας:
Ψευδοπροκείμενες:


α. Ο χ (κατά δήλωση του ψ) είναι αιμοσταγής ιδεολόγος της τρομοκρατίας, ηθικός αυτουργός κάθε βιαιοπραγίας κ.ο.κ.
β. Ο ψ κατέστη θύμα βιαιοπραγίας
Ψευδοσυμπέρασμα:
γ. Θάνατος στον χ!


Ή σε άλλη εκδοχή ψευδοσυμπεράσματος:


Κάθε αντίρρηση στον ψ και σε ότι αυτός πρεσβεύει, είναι κατάλυση των ακαδημαϊκών ελευθεριών, τρομοκρατική βιαιοπραγία, ηθική αυτουργία σε έγκλημα, κ.ο.κ.
Μη σας απασχολεί που δεν στέκει το εγχείρημα ούτε για μάθημα λογικής και φιλοσοφίας του γυμνασίου. Με το κατάλληλο κλίμα, θα βρεθούν ανθρωποι που θα σπεύδουν να δηλώνουν τα σέβη τους και την υποταγή τους στο πρόσωπό σας και σε ότι εσείς πρεσβεύετε, αρκεί να αποτινάξουν κάθε υποψία υπαγωγής στο φονικό ψευδοσυλλογισμό-παγίδα που θα στήσετε.


Άλλωστε, η φιλοσοφία και η λογική, θα αποκλειστούν  άρα όλο και θα λιγοστεύουν αυτοί που θα είναι ικανοί να αποκαλύπτουν χειραγωγικές απάτες αυτού και άλλων τύπων...


 


Το νοήμον κοινό σας θα τσιμπήσει ακόμα καλύτερα!


Τι κι αν ζηλώσατε την αίγλη του κοινού συκοφάντη και καταδότη, τι κι αν εισάγετε καθεστώς διώξεων με επικηρύξεις αντιφρονούντων  τι κι αν το τεκμήριο της αθωότητος μετατρέπεται σε τεκμήριο ενοχής "για οποιαδήποτε βιαιοπραγία ήθελε συμβεί οπουδήποτε και οποτεδήποτε”; Κανένα πρόβλημα. Σας διαβεβαιώ ότι κάποιοι θα ενθουσιαστούν τόσο, που θα δουν τα παραπάνω και ως λυτρωτικά! Θα στοιχίζονται να προσυπογράψουν την κρυστάλλινη "λογική” σας!


Η καλύτερή σας: όλα στο πνεύμα της συγκυρίας και της τροπής που επιδιώκουν να προσδώσουν στις εξελίξεις συγκεκριμένοι καθεστωτικοί κύκλοι.


Ίσως κάποιοι εκεί ψηλά, που ενδέχεται να αμφισβητούσαν την αξία σας, να αντιληφθούν επιτέλους ότι δεν είστε ο πρώτος τυχόν τυχοδιώκτης (τις υπηρεσίες του οποίου πολλοί επιζητούν, αλλά τον ίδιο απαιχθάνονται, όπως μου δήλωσε χαρακτηριστικά κάποιος πολιτικός που υπηρετήσατε).  Θα δουν ότι είστε λειτουργός με διορατικότητα, που σπεύδει να χαράξει τις επόμενες πρακτικές του συστήματος, προτρέχοντας των εξελίξεων, πάντα με γνώμονα να υπερθεματίζει σε θεσμικές-εξωθεσμικές πιλοτικές παρεμβάσεις. Που ξέρεις; Μήπως οι άλλοι που έγιναν γραμματείς Υπουργείων, ακόμα και υφυπουργοί, είναι καλύτεροι;
Αν όλα σας έλθουν δεξιά, μπορεί να επιτύχετε:  παραδειγματικό διασυρμό, δίωξη και ει δυνατόν τιμωρία, πειθαρχική και ποινική, των στοχοποιημένων ενόχων, Αναβαθμίζετε και το "θεσμικό” σας ρόλο, καταδεικνύοντας  ότι για άλλη μια φορά είστε ικανός να παράξετε δια τετελεσμένων χειρισμών "δίκαιο",  σε δύο κύριους "καινοτόμους" άξονες: 1. Κάθε ανικαθεστωτική φωνή και δράση, στο εξής θα βαφτίζεται "σύσταση τρομοκρατικής οργάνωσης” και "άσκηση τρομοκρατίας” και θα στοχοποιείται προληπτικά, ως εκ προοιμίου ένοχη επί "ηθική αυτουργία”, εισάγοντας στα ήθη  το τεκμήριο ενοχής "για οποιαδήποτε βιαιοπραγία ήθελε συμβεί οπουδήποτε και οποτεδήποτε”. Κάθε κριτική θα συνιστά "λεκτική επίθεση” που οδηγεί σε τρομοκρατία.
2. Ποινικοποίηση των ίδιων των ιδεών και της διαφωνίας με απόλυτη κατάργηση κάθε ίχνους "τεκμηρίου της αθωότητος".
Το έθνος θα σας ευγνωμονεί: μετά τη κατάργηση του ασύλου, αυτή θα είναι η πλέον λαμπρή καινοτομία, με εισηγητή εσάς!
Ω, τι λαμπρόν μέλλον!
Φροντίστε μόνο να μη βρεθούν τίποτε δόλιοι και αρχίσουν να υπονομεύουν το θεάρεστο έργο σας με κρίση, σκέψη, συνείδηση και αξιοπρέπεια...

Αγαπητέ αναγνώστη, αγαπητή αναγνώστρια,
κάθε ομοιότητα με πραγματικά γεγονότα, δυστυχώς είναι πραγματική...
Η διάζευξη θα γίνεται όσο πάει και πιο αποκλειστική:
Τα όνειρά μας θα γίνουν εφιάλτες τους, ή το αντίστροφο!
Για την αντιγραφή-καταγραφή της συνταγής
Δημήτρης Πατέλης

Χανιά 20.11.11

Τρίτη 29 Νοεμβρίου 2011

Ο κόσμος που όλοι μας θέλουμε δεν υπάρχει. Ζούμε στον κόσμο του ποτέ!

Ο κόσμος του ποτέ!



Κοιταχτείτε όλοι καλά στον καθρέφτη και θυμηθείτε πότε ήταν η τελευταία φορά που κάνατε όνειρα. Δεν μιλάω για όνειρα φιλοδοξίας, αλλά για όνειρα καρδιάς. Κοιτάξτε βαθιά μέσα στα μάτια σας και ψάξτε να βρείτε τι είναι αυτό που σας κάνει ξεχωριστούς. Κοιτάξτε μέσα απο το στήθος σας και δείτε την καρδιά. Μπορείτε να την δείτε; Ότι δεν βλέπουμε με τα μάτια, δεν σημαίνει πως δεν υπάρχει.

Αναρωτηθήκατε ποτέ γιατί πραγματικά ζούμε; Πέρα απο θρησκείες και προκαταλήψεις, πέρα απο όνειρα και στόχους, πέρα απο φιλοδοξίες.

Λέμε πως έρχονται δύσκολοι καιροί, η αλήθεια είναι πως πάντα δύσκολοι ήταν οι καιροί. Τουλάχιστον απο θέμα ανθρωπιάς. Λέμε πως έχουμε καρδιά και αγαπάμε, πως έχουμε λογική και σκεφτόμαστε, πως έχουμε τεχνολογία η οποία κάνει την ζωή μας πιο εύκολη. Τι απο όλα αυτά χρησιμοποιούμε με τρόπο ώστε να κάνουμε την ζωή μας γεμάτη ευτυχία;

Ποιοι είναι οι κανόνες που διέπουν τη ζωή μας;
Ποιοι είναι οι κανόνες που ορίζουν την αγάπη;
Ποιοι είναι οι κανόνες που ορίζουν την ανθρωπιά;
Πως μπορούμε και κοιμόμαστε ήσυχοι τα βράδια;
Θα μπορούσα να παραθέσω χιλιάδες ερωτήματα που με απασχολούν.

Τι διαφορά άραγε έχουμε απο τα πλάσματα αυτά που γεννιούνται γνωρίζοντας πως θα ζήσουν μια ζωή γεμάτη εξαθλίωση, ταλαιπωρία, κακουχία και αρρώστιες; Μια ζωή χωρίς μέλλον; Που γεννιούνται γνωρίζοντας πως ίσως θα πρέπει να αντέξουν τον χαμό όλων των αγαπημένων τους προσώπων; Μια ζωή χωρίς όνειρα και ελπίδες, μόνο επιβίωση και αυτή υπό τις πιο δύσκολες υπάρχουσες συνθήκες.

Μερικοί απο εμάς, γεννιόμαστε με την ζωή μας έτοιμη, απλή, ωραία και εύκολη. Άλλοι γεννιόμαστε μέσα στα ωραία και έπειτα κατρακυλάμε στον βούρκο και κάποιοι άλλοι γεννιόμαστε στο βούρκο και φτάνουμε να ζούμε μες στην χλιδή. Ασυναίσθητα, όλοι μας σε οποιαδήποτε απο τις παραπάνω κατηγορίες ανήκουμε, μαθαίνουμε να μην νοιαζόμαστε για τίποτα. Ο Mr. Χλίδας που έχει λεφτά, δεν ενδιαφέρεται για κανέναν εφόσον μπορεί να κάνει ότι γουστάρει στην ζωή του. Όσοι γεννιούνται στα ωραία και μετά κατρακυλάνε, καταλαβαίνουν ότι ζούσαν μια ζωή γεμάτη χλίδα ξοδεύοντας αλόγιστα ποσά σε μαλακίες χωρίς ίσως αγνά αισθήματα. Χωρίζονται  σε 2 υποκατηγορίες, αυτούς που όταν ξεπέφτουν μετανιώνουν και σε αυτούς που δεν μετανιώνουν. Απο την άλλη, όσοι γεννιούνται στον βούρκο και παλεύουν με νύχια και με δόντια να γίνουν "κάποιοι", όταν τελικά γίνονται αυτοί οι "κάποιοι", ξεχνάνε όλα όσα έχουν περάσει και ενδιαφέρονται μόνο για τον εαυτό τους. Τον εαυτό τους που έχει χάσει πλέον κάθε ανθρώπινο κριτήριο.

Η προσφορά γνώσης του εαυτού μας, είναι ισάριθμη και ισάξια με την προσφορά της αγαθοεργίας, της ελεημοσύνης και τον φιλανθρωπικό έρανο που δίνουμε σε όσους τα έχουν ανάγκη. Όπως εμείς δίνουμε μια φορά το χρόνο 1 ευρώ σε κάποιον ζητιάνο που συναντάμε στο δρόμο, έτσι και με τις φιλανθρωπίες, δίνουμε "1 ευρώ" εκεί που χρειάζεται, για να απαλύνουμε την ταραγμένη μας συνείδηση απο τις τύψεις, να νοιώσουμε πως συνεισφέραμε κι εμείς κάπου.

Ο ίδιος λόγος που δημιουργεί αυτή μας την ανάγκη να νοιώσουμε άνθρωποι, είναι ο ίδιος με την ανάγκη μας για επιβεβαίωση, κύρος και δύναμη. Όλα ξεκινάνε απο το εγώ μας. Εμείς οι ίδιοι δημιουργούμε κανόνες επιβίωσης, σύμφωνα με τους οποίους ζούμε αρμονικά και ευτυχισμένα. Έλα όμως που κανένας δεν ακολουθεί τους κανόνες αυτούς. Τους δημιουργήσαμε απλά για να υπάρχουν και εμείς τους καταρρίπτουμε ανα πάσα στιγμή. 

Άραγε αυτός ο κόσμος είναι πλασμένος για εμάς; Αν υπάρχει Θεός εκεί πάνω στον ουρανό σίγουρα δεν τον έφτιαξε για εμάς ή σίγουρα εμείς είμαστε το χειρότερο δημιούργημα του.

Ο κόσμος που όλοι μας θέλουμε δεν υπάρχει. Ζούμε στον κόσμο του ποτέ!

Δευτέρα 28 Νοεμβρίου 2011

ΜΙΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΗ-ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΟΝ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΚΟΣΜΟ

ΜΙΑ ΘΕΜΕΛΙΩΔΗΣ ΑΝΤΙΦΑΣΗ-ΣΗΜΑΣΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΣΤΟΝ ΣΗΜΕΡΙΝΟ ΚΟΣΜΟ

(σκέψεις υπό διαμόρφωση)
FREE photo hosting by Fih.gr  Γιώργος Παπανικολάου
Η νέα τεχνολογία (κινητά, ίντερνετ, τηλεφωνία κλπ) απελευθερώνει τον άνθρωπο απ τους περιορισμούς του τοπικού κοινωνικού περιβάλλοντος και παρέχει πρωτοφανείς δυνατότητες σύνδεσης (και κοινής δράσης) των ανθρώπων με βάση κοινωνικές ιδιότητες που τους ενδιαφέρουν. Δηλαδή έχουμε μια τεράστια επέκταση των κοινωνικών σχέσεων (και ποιοτική αναβάθμιση). «Ακρωτηριάζει τον εργάτη και τον μετατρέπει σε κάτι το τερατώδες, καλλιεργώντας, όπως μέσα σ ένα θερμοκήπιο, μόνο μια ειδική δεξιοτεχνία του, πνίγοντας όλο τον υπόλοιπο κόσμο του, έναν ολόκληρο κόσμο από παραγωγικές κλίσεις και χαρίσματα» (Ο Ένγκελς για την εργασία στον καπιταλισμό). Οι σημερινές τεχνολογίες δίνουν τη δυνατότητα σ ανθρώπους με ελάχιστα έξοδα ή και καθόλου, ν’ ασχοληθούν και να δημιουργήσουν, πολλές φορές εντελώς ερασιτεχνικά και χωρίς την ανάγκη ειδικών γνώσεων (που απαιτούνταν πριν την εμφάνιση των σημερινών τεχνολογιών) σε τομείς πολυποίκιλους και σε άλλες εποχές απρόσιτους στο ευρύ κοινό (πχ. Μουσικές συνθέσεις σε οικιακό στούντιο με ατελείωτες δυνατότητες, ψηφιακή δημιουργία ταινιών, εκπαίδευση και εικονική οδήγηση αεροσκαφών και κάθε είδους οχημάτων, εικονικές εγχειρήσεις, ψηφιακές βιβλιοθήκες προσιτές από κάθε γωνιά του πλανήτη κ.α.).
Βλέπουμε εδώ να παρουσιάζονται ευδιάκριτα τα συστατικά στοιχεία της μελλοντικής κοινωνίας μέσα στην σημερινή, που συνεχίζει να σακατεύει σωματικά και πνευματικά τον εργαζόμενο και να τον αλυσοδένει σε μια ορισμένη ειδική λειτουργία ή και σ ένα ορισμένο εργαλείο (έστω κι αν τώρα με τη γρήγορη εξαφάνιση των επαγγελμάτων και τη δια βίου εκπαίδευση, επιβάλλεται στον εργαζόμενο 2 ή 3 φορές στη διάρκεια του εργασιακού του βίου ν αλλάξει την ειδίκευσή του).
 
Οι νέες τεχνολογίες διευρύνουν σε απίστευτο βαθμό τα τελευταία χρόνια τη δυνατότητα του ελέγχου των κοινωνικών σχέσεων του ανθρώπου (κυρίως μέχρι τώρα των προσωπικών) και τη συνειδητοποίηση της δυνατότητας ελέγχου τους.
Μέσω αυτής της συνειδητοποίησης έρχεται και η συνειδητοποίηση της δυνατότητας ελέγχου συλλο- γικά των συλλογικών σχέσεων. Αυτό εγείρει αιτήματα δημοκρατίας και συμμετοχής (κυρίως στους νέους).
Αυτή η συνειδητοποίηση λόγω της φύσης της τεχνολογίας, αφορά λίγο ή πολύ, κοινωνίες πολύ διαφορετικές (επαναστάσεις στις αραβικές χώρες, κινήματα αγανακτισμένων στην ευρώπη με επικρα- τούντα αιτήματα δημοκρατίας), αλλά και όλες σχεδόν τις τάξεις και τα στρώματα αυτών των κοινωνιών.
 
Η αστική τάξη εκμεταλλεύεται την τεχνολογία και έχει αναπτύξει αξιοθαύμαστη οργάνωση. Συνδετικός κρίκος το χρήμα και ό,τι αφορά αυτό.
 
«Πιστεύω ότι ζούμε μια εποχή πολύ σημαντική, όπως όταν κατέρρευσε ο μεσαίωνας και απελευθερώθηκαν ξαφνικά χιλιάδες δυνάμεις.
Το κινητό τηλέφωνο, το GPS, το ίντερνετ αλλάζουν εντελώς την παιδεία ενός ανθρώπου, όπως και τον τρόπο με τον οποίο βλέπει τα πράγματα. Γιατί έχει αλλάξει η σχέση μας με τον τόπο, το χρόνο, αλλά και με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Σήμερα έχουμε αριθμητικά στοιχεία για τα πάντα. Είναι η πρώτη φορά στην ιστορία που συμβαίνει κάτι τέτοιο και πιστεύω ότι αυτό είναι η πραγματική παγκοσμιοποίηση.
Ο άνθρωπος σήμερα έχει όλες τις πληροφορίες που χρειάζεται για να πάρει αποφάσεις. Και αυτό δεν ισχύει μόνο για τον Σαρκοζί ή για τον Παπανδρέου, αλλά και για όλους μας.
Πιστεύω ότι οδηγούμαστε σε μια καινούργια δημοκρατία, όπου το άτομο θα έχει πιο πολύ εξουσία από πριν. Γιατί αυτό το άτομο που το λένε Γιώργο ή Μισέλ, έχει πια όλα τα στοιχεία για να κρίνει την κατάσταση στην οποία βρίσκεται σήμερα ο κόσμος. Αυτό δεν το είχε ούτε ο Περικλής, ούτε ο Λουδοβίκος ΙΔ΄, παρά το γεγονός ότι ήταν πολιτικές μεγαλοφυϊες. Δεν είχαν την παραμικρή ιδέα του τι συνέβαινε στο κράτος ή στο βασίλειό τους. Οπότε μπορούμε να φανταστούμε ότι οδηγούμαστε σε μια πραγματική δημοκρατία, όπου το άτομο θα παίζει πολύ πιο ουσιαστικό ρόλο απ ότι μέχρι τώρα»
(Μισέλ Σερ, Γάλλος φιλόσοφος, συνέντευξη στο ΒΗΜagazino, στις 10/7/2011).
 
«…Για να κατανοήσουμε το σημερινό χρηματιστηριακό φαινόμενο και την είσοδο στην εποχή της «εικονικής οικονομίας», θα πρέπει να εισάγουμε την έννοια του «κοινωνικού εργοστασίου» και μάλιστα σε πλανητική κλίμακα. Οι μεγάλες επιχειρήσεις δεν αποσπούν απλώς υπεραξία απ τους συγκεκριμένους εργαζόμενους, αλλά από το σύνολο του πλανήτη, μέσω μιας μυθώδους μεταφοράς πόρων που επιτρέπει το χρηματιστήριο και οι αδιάκοπες μετακινήσεις των κεφαλαίων. ..
…Αυτή η απόσπαση υπεραξίας δεν πραγματοποιείται μέσω της άμεσης εργασιακής σχέσης, αλλά μέσω της υπαγωγής του συνόλου του πλανήτη στην ηγεμονία του κεφαλαίου και μάλιστα του δυτικού…
…Βρισκόμαστε μπροστά σ ένα νέο σύστημα απόσπασης της υπεραξίας σε εθνικό και υπερεθνικό επίπεδο, ένα σύστημα άμεσης μεταβολής της κοινωνίας σε αντικείμενο εκμετάλλλευσης, όπου οι χρηματικές ροές, το μονοπώλιο της γνώσης-πληροφορίας και η στρατιωτική ισχύς μεταβάλλονται σε άμεσο παράγοντα αξιοποίησης του κεφαλαίου.
…Η αξιοποίηση του κεφαλαίου μεταβάλλεται σχεδόν άμεσα σε πολιτικό στοιχείο.
…Η παγκόσμια οικονομία έχει γίνει μια «φούσκα» νέου τύπου, η οποία δεν κινδυνεύει με κατάρρευση για λόγους στενά «οικονομικούς», αλλά μόνο πολιτικούς. Μόνο μια πολιτική ανατροπή στην παγκόσμια γεωμετρία και τους ταξικούς συσχετισμούς δυνάμεων μπορεί να οδηγήσει στο «ξεφούσκωμα» της «οικονομίας-καζίνο»….
…Η αποσύνθεση και περιθωριοποίηση της παλιάς βιομηχανικής εργατικής τάξης, μέσω της μεταφοράς των παραγωγικών μονάδων, της αυτοματοποίησης, του κατακερματισμού, της ανεργίας, της μετανάστευσης και η παράλληλη δημιουργία της «κοινωνίας των δύο τρίτων» έχουν οδηγήσει στην αποδυνάμωση των εσωτερικών ταξικών ανταγωνισμών μέσα στις χώρες της Δύσης.
Τα συνδικάτα και τα εργατικά κόμματα έχουν χάσει τα ερείσματα και το όραμά τους, ενώ η αύξηση των «φτωχών» δεν οδηγεί παρά σε αυξημένη κοινωνική εντροπία, εγκληματικότητα και κυνισμό. Οι αντιθέσεις μετατίθενται στο εθνικό, το πολιτισμικό και το περιφερειακό πεδίο.
…Σε έναν καπιταλισμό που έχει εγκαταλείψει τους τοίχους του εργοστασίου για να μεταβάλει τον πλανήτη ολόκληρο σε αντικείμενο εκμετάλλευσης, αντιστοιχεί μια ταξική πάλη με νέα χαρακτηριστικά. Είναι τα έθνη, οι λαοί, οι εθνότητες, οι πολιτισμοί που διαθέτουν την απαραίτητη συνοχή για ν αντισταθούν στον «παγκοσμιοποιημένο» καπιταλισμό.
…Παράλληλη με την εξέλιξη της «χρηματιστηριοποίησης» του κεφαλαίου είναι και η μετατόπιση του κέντρου βάρους της παραγωγής και της αξιοποίησης προς τον τομέα της πληροφορικής, της επεξεργασίας των πληροφοριών και της βιογενετικής.
Περνάμε σε μια εποχή που η παραγωγή και η μετάδοση των πληροφοριών σε κάθε επίπεδο αποκτά προτεραιότητα έναντι της άμεσης παραγωγικής εφαρμογής».
(ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΡΑΜΠΕΛΙΑΣ: «Η νέα εποχή του παγκόσμιου καπιταλισμού», 1999).
 
«Μια παγκόσμια ελίτ πολιτικών και εκπροσώπων μεγάλων εταιρειών παίρνει αποφάσεις που αφορούν όλο τον πληθυσμό της γης και μάλιστα εν κρυπτώ. Κατά τη διάρκεια της συνόδου (G20, Τορόντο, Ιούνης 2010), δεκάδες διευθυντές των πιο ισχυρών υπερεθνικών εταιρειών είχαν αποκλειστική πρόσβαση σε μυστικές συναντήσεις με τους υπουργούς οικονομικών του G20».
(Δρόμος της Αριστεράς, Το «μοντέλο Τορόντο», 3 Ιούλη 2010).
 
Η επικράτηση του καπιταλισμού κάθε άλλο παρά έλυσε το πρόβλημα της δημοκρατίας. Αντίθετα, αυτό σήμερα προβάλλει όλο και πιο επιτακτικό και επίκαιρο. Προβάλλει στην επικαιρότητα σαν παγκόσμιο αίτημα της ανθρωπότητας σε διεθνικό επίπεδο. Ο ίδιος ο Λένιν τόνισε πως το μίνιμουμ (δημοκρατικό) πρόγραμμα των κομμουνιστικών κομμάτων δεν πρέπει να εγκαταλειφθεί, παρά μόνο με την πλέρια επικράτηση του σοσιαλισμού.
Αλλά το ζήτημα της δημοκρατίας ήταν και το καθοριστικό ζήτημα που έκρινε την τύχη των κάθε είδους μεταβατικών κοινωνιών (πρώην «σοσιαλιστικών»), όπου εμφανίστηκαν ή και συνεχίζουν να εμφανίζονται.
Για έναν επιπλέον λόγο έχει καθοριστική σημασία το ζήτημα της δημοκρατίας σήμερα. Γιατί ένας δημοκρατικός μετασχηματισμός σήμερα, αναπόφευκτα έχει σ έναν βαθμό και σοσιαλιστικό χαρακτήρα. Είναι ένα στοιχείο που εντόπισε και τόνισε ο Λένιν ακόμη και στην εποχή του.
Για παράδειγμα, μια κοινωνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος με διεθνή λαϊκό έλεγχο και δημοκρατική διεύθυνση, μπορεί να θεωρηθεί σαν καθαρά δημοκρατικός μετασχηματισμός ή έχει και σοσιαλιστικό χαρακτήρα;
 
Τις τελευταίες δεκαετίες η προλεταριοποίηση και η μετατροπή της μεγάλης πλειοψηφίας των εργαζομένων σε μισθωτούς έχει προχωρήσει σε τεράστιο βαθμό. Τα τράστ και τα μονοπώλια έχουν εξελιχθεί σε διεθνείς οργανισμούς με κεφάλαιο και επιρροή, μεγαλύτερα και απ τα πιο ανεπτυγμένα κράτη του πλανήτη.
Στον ίδιο χρόνο έχουμε μια τεράστια αύξηση της κοινωνικής εξαθλίωσης των εργαζομένων- δηλ της αναντιστοιχίας ανάμεσα στο επίπεδο ζωής των εργαζομένων και σ εκείνο των κυρίαρχων τάξεων, αλλά και στο επίπεδο των κοινωνικών αναγκών, που αυξάνουν παράλληλα με τη γιγάντια αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας. Παράλληλα τον ίδιο καιρό μειώθηκε η φυσική εξαθλίωση, τουλάχιστον στη μεγάλη πλειονότητα των δυτικών-και όχι μόνο- κοινωνιών. Αυτό όμως είχε σαν αποτέλεσμα και τη μεγαλύτερη πρόσδεση των εργαζομένων στη μικρή ατομική ιδιοκτησία (κινητή και ακίνητη, όπως πολλαπλασιασμός ιδιόκτητης κατοικίας, αυτοκίνητα κ.α.), με συνέπεια αρνητικές επιδράσεις στις επαναστατικές διαθέσεις αυτών των τάξεων και στρωμάτων- όπως επισημαίνει και ο Ένγκελς στο «Ζήτημα της κατοικίας»- πράγμα που τους καθιστά αδιάφορους, αν όχι εχθρικούς, ως προς την άμεση εγκαθίδρυση μιας σοσιαλιστικής κοινωνίας (αυτό σε συνδυασμό με τη πείρα και την κατάληξη των καθεστώτων του «υπαρκτού σοσιαλισμού»).
Σε εποχές όμως κρίσης όπως σήμερα, που αμφισβητούνται έντονα αυτά τα «κεκτημένα» και σε συνδυασμό με τις δυνατότητες των νέων τεχνολογιών και της συνειδητοποίησης που επιφέρουν στις δυνατότητες συμμετοχής και ελέγχου των ευρύτερων στρωμάτων και τάξεων στον έλεγχο των κοινωνικών σχέσεων, μετατρέπεται σε μια επιπλέον ώθηση στη διατύπωση και διεκδίκηση δημοκρατικών αιτημάτων.
Είναι αυτό το στοιχείο που πρέπει να μας οδηγήσει στην εκτίμηση της βαρύτητας που έχουν σήμερα τα ζητήματα της δημοκρατίας και της προβολής τους από ένα προοδευτικό κίνημα.
 
Είναι φανερό ότι το σύστημα μπήκε σε μια φάση όπου δεν μπορεί να ελέγξει τις δυνάμεις που απελευθέρωσε. Δεν είναι τυχαία η έλλειψη σημαντικών ηγετών στις καπιταλιστικές χώρες. Ούτε ότι οι σημαντικότεροι αστοί οικονομολόγοι (Στίγκλιτς, Γκαλμπρέϊθ, Κρούγκμαν) διαφωνούν με την ακολουθούμενη πολιτική. Ο καπιταλισμός εξελίχθηκε σε σύστημα του παρασκηνίου, όχι του προσκηνίου. Δυνάμεις απ το παρασκήνιο πιέζουν για τις ακολουθούμενες πολιτικές. Δεν είναι τυχαίο ότι παρ όλες τις διαπιστώσεις και τα μεγάλα λόγια, δεν μπόρεσαν να πάρουν κανένα σημαντικό μέτρο ελέγχου των αγορών και των τραπεζών.
Η δύναμή τους είναι η ευκολία συντονισμού των καλά οργανωμένων δυνάμεών τους, που απέναντι στην εργασία φαίνονται να βρίσκουν τον κοινό βηματισμό τους. Η αδυναμία τους είναι ότι προσπαθούν να ελέγξουν δυνάμεις που δεν αντιστοιχούν στα μέτρα τους και τους ξεφεύγουν.
Η αστάθεια του συστήματος θ αυξάνει με γεωμετρική πρόοδο. Η διέξοδος που προτείνουν είναι η συρρίκνωση των κοινωνικών δικαιωμάτων και η υποταγή των κοινωνιών μπρος στις τερατώδεις δυνάμεις των διεθνών καπιταλιστικών οργανισμών. Οι κοινωνίες μπορούν ν αντιτάξουν τη διεθνή συνεργασία και τον συντονισμό του αγώνα τους. Τα εργαλεία για κάτι τέτοιο υπάρχουν και είναι στο ίντερνετ. Θα τα εκμεταλλευτούν;
Φαίνεται ν αναδεικνύεται το ζήτημα της δημοκρατίας σαν το ζήτημα-κλειδί που μπορεί να συσπειρώσει όλη την ανθρωπότητα στη σημερινή εποχή. Δημοκρατία σε διεθνές επίπεδο. Πως μπορεί να υλοποιηθεί; Παράλληλοι θεσμοί στους καπιταλιστικούς; Ή εκδημοκρατισμός των καπιταλιστικών;
 
Στην εποχή της βιομηχανικής επανάστασης, η εθνική εργατική νομοθεσία που επιβλήθηκε στους καπιταλιστές, τόσο με τους αγώνες της εργατικής τάξης, όσο και με τις πρωτοβουλίες αστών επιστημόνων και πολιτικών, ορθολογικοποίησε σε κάποιο βαθμό, την εκμετάλλευση των εργαζομένων απ το κεφάλαιο.
Σήμερα απαιτείται μια ορθολογικοποίηση, ένας εκδημοκρατισμός και μια θεσμοθέτηση, διεθνών διαστάσεων, για την αναχαίτιση της μανιώδους επιδίωξης του κέρδους απ το διεθνές κεφάλαιο.
Από πού μπορεί να προέλθει η πρωτοβουλία για μια τέτοια διαδικασία; Οι υπάρχοντες θεσμοί αδυνατούν να επιβάλλουν και τους στοιχειώδεις ελέγχους στις αγορές και το κεφάλαιο. Η πρωτοβουλία μπορεί να προέλθει απ τον συντονισμένο αγώνα των λαών, που δονούνται σήμερα κάτω από ένα κυρίαρχο αίτημα: δημοκρατία. Όσο κι αν το αίτημα της δημοκρατίας μπορεί να διαφέρει στις αραβικές χώρες σε σχέση με τις ευρωπαϊκές, συγκλίνει ως προς τη διεθνική του διάσταση, γιατί όλες οι χώρες καταδυναστεύονται απ την έλλειψη δημοκρατίας σε διεθνές επίπεδο.
Σημαντικός παράγοντας στη δημοκρατία είναι η διαφάνεια. Το wikileaks δείχνει σαν μια «συνωμοσία» ή σαν μια «ελιτίστικη ενέργεια» κάποιων ειδικευμένων που κατάφεραν να διαρρεύσουν απόρρητα έγγραφα παρά τη θέληση των κυβερνήσεων. Στην πραγματικότητα εκείνο που αποδείχθηκε είναι ότι υπάρχει η δυνατότητα να διασφαλιστεί η πλήρης διαφάνεια στη λειτουργία κυβερνήσεων και οργανισμών (και τραπεζών).
 
Προσπάθησαν να ελέγξουν το χρήμα τους και απέτυχαν. Νόμισαν ότι μπορούν να ελέγξουν τα μυαλά των ανθρώπων, αλλά δεν λαμβάνουν υπόψη τους ότι εκεί έχουν μαζευτεί ήδη πολλά καινούργια πράγματα και γίνονται απίστευτες διεργασίες, που προδιαθέτουν για ένα απρόβλεπτο μέλλον.
Μέχρι τώρα υπήρχε μια επιφανειακή αίσθηση ότι ελέγχουν κοντοπρόθεσμα κάποια πράγματα, αν και όλοι βλέπουν ότι κάθε τρίμηνο αναγκάζονται ν αλλάζουν άρδην τακτική. Τώρα πλησιάζουμε στο σημείο όπου θα χάσουν τα αυγά και τα πασχάλια.
Προσπαθούν να καναλιζάρουν τις εξελίξεις στους παράλογους μονοδρόμους τους, αλλά ένας λογικός άνθρωπος μπορεί ήδη να τους πει: Η κρίση μόλις έχει αρχίσει. Η εποχή των πραγματικών επαναστάσεων μόλις έχει αρχίσει. Κάθε βήμα θάναι κι ένα βήμα εμπρός για πάντα. Γιατί θάχει μια άμεση και πραγματική παγκόσμια σημασία.
 
Όποιος πιστεύει ότι μετά την ήττα της πρώτης σοσιαλιστικής επανάστασης, η ζωή «συγκέντρωσε δυνάμεις» για να επιτύχει η 2η προσπάθεια, με το ίδιο στην ουσία περιεχόμενο και στόχους, πλανάται πλάνην οικτρά.
Όποιος νομίζει ότι η φαντασία της πραγματικής ζωής γνωρίζει όρια και ότι τις τελευταίες δεκαετίες έχουμε μια «εξέλιξη των συντηρητικών δυνάμεων» και μια «εξέλιξη των προοδευτικών δυνάμεων», σαν να είναι δύο κόσμοι χωριστοί και ότι δεν αλληλοεπηρεάζονται και αλληλοπλέκονται αυτοί, πλανάται πλάνην οικτρά.
Το να νομίζεις ότι παραμένεις «καθαρός», οχυρονόμενος μόνο στη δική σου ιδεολογία, αρνούμενος να συζητήσεις και να σκεφτείς πάνω στις ιδέες των άλλων ρευμάτων, ακόμη και των συντηρητικών, έχει τόση σχέση με την πραγματική ζωή και εξέλιξη, όση έχει ένα ψάρι έξω απ το νερό με την υδρόβια ζωή.
Είσαι υποχρεωμένος να μελετάς τις ιδέες που διαμορφώνουν τα άλλα ρεύματα.
Υπάρχει μια εξέλιξη που έχει αντικειμενικό χαρακτήρα και μπορεί να μελετηθεί και να χαραχτεί μια πορεία στο μέλλον. Οι ενεργοί όμως παράγοντες που παρεμβαίνουν στην εξέλιξη, έχουν δυνατότητες και το πώς θ αναπτύξουν αυτές τις δυνατότητες και πόσο θα παρέμβουν και θα διαμορφώσουν την εξέλιξη, αυτό δεν μπορεί εκ των προτέρων να προβλεφθεί, να διασφαλιστεί και να αντικειμενοποιηθεί. Αυτή είναι η δημιουργικότητα, η πρωτοτυπία, η φαντασία και το απρόβλεπτο της πραγματικής ζωής.
Αλλιώς: μπορούμε να προβλέψουμε το σκελετό της εξέλιξης. Η πραγματική όμως διαμόρφωσή της, είναι οι ιστοί που θα πλαισιώσουν τον σκελετό, που θα κρίνουν τι πρόσημο θα έχουν, που θα τον οδηγήσουν, τι μορφή θα δώσουν.
Γιώργος Παπανικολάου
26 Νοέμβρη 2011

Σάββατο 26 Νοεμβρίου 2011

αναπάντητες.ερωτήσεις

αναπάντητες.ερωτήσεις

50 ερωτήσεις που παραμένουν αναπάντητες.

1. Από τι υλικό είναι φτιαγμένο το πελεκούδι και καίγεται συνέχεια;
2. Σε ποια ακριβώς περιοχή του ουράνιου θόλου βρίσκεται το σφοντύλι;
3. Ποιος και ποτέ ενημέρωσε τον Ταρζάν ότι τον λένε έτσι;
4. Γιατί ο Donald Duck όταν βγαίνει από το μπάνιο φοράει πετσέτα ενώ κυκλοφορεί τις υπόλοιπες ώρες χωρίς παντελόνι;
5. Τι σκατά σημαίνει επιτέλους Ζαβαρακατρανεμιά;
6. Ποιος είναι επιτέλους ο ανιψιός του Μπάρμπα Μπεν και ποιος του Μπάρμπα Στάθη;
7. Η απαγόρευση του καπνίσματος σε χώρους εργασίας ισχύει και στις καπνοβιομηχανίες;
8. Πως λύνει το πρόβλημα με τα οδοντικά σύμφωνα όποιος μιλάει έξω από τα δόντια;
9. Μπορεί κάποιος να αποφασίσει οριστικά ότι είναι αναποφάσιστος;
10. Θα είχε διαφορά αν αντί να τραβάει κανείς ένα ζόρι, το έσπρωχνε;
11. Όταν κάποιος με μανία καταδιώξεως, καταδιώκεται πραγματικά, λέμε ότι θεραπεύτηκε;
12. 12.. Γιατί τα ντουλάπια στα αστυνομικά τμήματα έχουν κλειδαριές;
13. Με ποια ακριβώς επιχειρήματα έπεισε ο Νώε τα ψάρια να αφήσουν το νερό και να μπουν στην κιβωτό;
14. Η λέξη «Αμφιλοχίας» κρύβει κάποιο σεξουαλικό υπονοούμενο;
15. Ποιος ήταν ο αντικειμενικός σκοπός αυτού του Αλέξη όταν κρυβόταν πίσω από τις λέξεις;
16. Υπάρχει λογική απάντηση στην ερώτηση «Γύρισες»;
17. Γιατί χρειάζονται πλύσιμο οι πετσέτες του ντους αφού όταν τις χρησιμοποιούμε είμαστε καθαροί;
18. Αφού ο άνθρωπος προέρχεται από τον πίθηκο γιατί υπάρχουν ακόμη πίθηκοι;
19. Πως πήρε το όνομά της η μακαρονάδα «πουτανέσκα»;
20. Τι σημαίνει κάθομαι όρθιος;
21. Οι γοργόνες κάνουν απολέπιση;
22. Τα ΑΤΜ γιορτάζουν της Αναλήψεως;
23. Γιατί τις λέμε ατομικές βόμβες αφού σκοτώνουν πολλούς;
24. Πώς λέγεται ένα αγριογούρουνο όταν είναι ήρεμο;
25. Ο ΤΕΝ-ΤΕΝ δε θα έπρεπε να λέγεται TWENTY;
26. Γιατί λέγονται πολύ-θρόνες αφού κάθεται μόνο ένας;
27. Τι γεύση έχουν τα λυσσακά;
28. Σε τι τεστ επιδεξιότητας υποβάλλεται ο κώλος ώστε να αποκτήσει τελικά δικαίωμα στο μεταξωτό βρακί;
29. Υπάρχει επιστημονική εξήγηση γιατί το παρδαλό κατσίκι έχει μεγαλύτερη αίσθηση του χιούμορ από τα υπόλοιπα μονόχρωμα;
30. Το @ σε τι ακριβώς μοιάζει με το παπάκι;
31. Δεν είναι σατανική σύμπτωση όποιος βρίσκεται στην τουαλέτα όταν χτυπάς να ονομάζεται «άλλος»;
32. Ο Κουτρούλης πόσους προσκεκλημένους έχει τελικά στο γάμο του;
33. Υπάρχει κάποιος ψυχοπαθής που δημιουργεί συστηματικά λάκκους στις φάβες;
34. Γιατί όταν οι τράπεζες στέλνουν «τελευταία ειδοποίηση» για μια δόση, στη συνέχεια αθετούν την υπόσχεσή τους και ξανασχολούνται μαζί μας ;
35. Τι βύσμα έχει τελικά αυτός ο ουδείς και όλοι τον θεωρούν αναντικατάστατο;
36. Στην Αφρική πως ονομάζεται το αράπικο φιστίκι;
37. Πόσο περήφανος για το σώβρακό του είναι ο Σούπερμαν ώστε να το φοράει πάνω από το παντελόνι;
38. Γιατί του διαόλου η μάνα δε δοκιμάζει να μείνει πιο κοντά;
39. Η τσαπα-τσούλα, είναι αγρότισσα ελευθέρων ηθών;
40. Τι χρησιμεύει η τρύπα στα ντόνατς;
41. Αυτός που βρίσκεται παγιδευμένος ανάμεσα στο «γκρεμό» και στο «ρέμα», έφτασε εκεί κολυμπώντας ή σκαρφαλώνοντας;
42. Αυτός που γράφει το «ακόμα πιο νόστιμο» στις συσκευασίες των γατοτροφών, πώς είναι τόσο σίγουρος;
43. Τι μέσο χρησιμοποιεί ένα βουνό για να πάει στον Μωάμεθ;
44. Αυτό το «διαφανές-περιτύλιγμα-με-τις- φουσκάλες-που-κάνουν-τσούκου- τσούκου-και-κάθονται-όλοι-και- τις-σπάνε-σαν-υπνωτισμένοι», ξέρει κανένας πως λέγεται με μία λέξη;
45. Γιατί οι αριθμοί στο κομπιουτεράκι είναι τοποθετημένοι ανάποδα σε σχέση με τους αριθμούς στα τηλέφωνα;
46. Αφού λένε πως το κολύμπι κάνει καλό στη σιλουέτα πως εξηγούν τις φάλαινες;
47. Οι επιγραφές που λένε πως «επιτρέπουν την είσοδο μόνο σε σκυλιά που οδηγούν τυφλούς», περιμένουν να διαβαστούν από τα σκυλιά ή από τους τυφλούς;
48. Τι εργαλεία έχουν πια αυτά τα «πράσα» και πιάνουν συνέχεια διάφορους εκεί;
49. Πόσα χρόνια διαρκεί ένα «ζαμάνι»;
50. Στην ερώτηση «θέλετε να γίνετε δωρητής οργάνων;» η απάντηση «πάρτε τα αρχίδια μου», θεωρείται θετική ή αρνητική;

Παρασκευή 25 Νοεμβρίου 2011

Αριστερά θα ξυπνησεις απο τον υπνο

Ζητείται Αριστερά

του Ανδρέα Γιάνναρου

Είναι λυπηρό και απογοητευτικό η κατεξοχήν δύναμη προόδου,το πολιτικό υποκείμενο που εξέφραζε τις εργαζόμενες αλλά και όλες τις παραγωγικές δυνάμεις της κοινωνίας, η Αριστερά όλων των τάσεων και των αποχρώσεων, να έχει ταυτιστεί με την συντήρηση και την καταγραφή των γεγονότων και να έχει αφήσει το πεδίο της παρέμβασης στην ακροδεξιά και τις λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις.

Και όμως όλα αυτά τα χρόνια, η μεταπολιτευτική αριστερά, η κατεξοχήν δύναμη μεταρρυθμίσεων και διαρθρωτικών αλλαγών εναντιώθηκε σε κάθε προσπάθεια εκσυγχρονισμού και αναγκαίας αστικοποίησης της κοινωνίας.

Έτσι με μια μπολσεβίκικη νοοτροπία του στυλ όλα ή τίποτα κατήγγειλε το νομοσχέδιο του Γιαννίτση ως νεοφιλελεύθερο, την εκπαιδευτική μεταρρύθμιση ως αντιδραστική, την απόρριψη του ευρωπαικού συντάγματος ως επικράτηση κατά των δυνάμεων της αγοράς, ζήτησε την πρόσληψη 100.000 ατόμων στο δημόσιο, απαίτησε τη νομιμοπόίηση των stage και των συμβασιούχων, δηλαδή την νομιμοποίηση του ρουσφετιού, ενώ εναντιώθηκε σε κάθε ατελή μεταρρύθμιση που επιχειρήθηκε να γίνει στο κράτος και την δημόσια διοίκηση προσπερνώντας έτσι και τις δικές της αναλύσεις περί ριζικού μετασχηματισμού του κράτους.
Δυστυχώς η χρεοκοπία του δημοσίου φανέρωσε και τη χρεοκοπία της μεταπολιτευτικής κρατικιστικής Αριστεράς.

Το πιο σημαντικό όμως πρόβλημα είναι ότι σήμερα όχι μόνο δεν μπορεί να αλλάξει τον κόσμο αλλά ούτε να τον ερμηνεύσει.
Έτσι εδώ και δύο χρόνια που μπήκαμε στην εποχή του μνημονίου προτίμησε την εύκολη και καθόλα αποδεκτή επιλογή της απόρριψης του μνημονίου.
Το πρόβλημα είναι όμως ότι ποτέ δεν αποπειράθηκε να εξηγήσει με τεκμηριωμένο τρόπο ποια εναλλακτική προτείνει, αντίθετα επένδυσε στην συνθηματολογία, την καταστροφολογία και τον λαϊκισμό.

Αντί να συμβάλει με τις μικρές της δυνάμεις και να πιέσει μαζί με τα συνδικάτα και εκεί όπου έχει επιρροή, για δίκαιη κατανομή των βαρών, εξορθολογισμό δαπανών σε όλη την δημόσια διοίκηση, προστασία της εργασίας της κοινωνικής συνοχής, ένα δίκτυ κοινωνικής προστασίας για όλες τις ευπαθείς ομάδες, τους ανέργους, τους μετανάστες, συντάχθηκε εμμέσως με τις δυνάμεις της συντήρησης, της οπισθοδρόμησης, της δραχμής.
Γιατί το πραγματικό δίλημμα δεν ήταν ναι ή όχι στο μνημόνιο ελλείψη αξιόπιστων εναλλακτικών αλλά ναι ή όχι σε διαρθρωτικές αλλαγές.'

Έτσι όπως πάντα γίνεται σε περιόδους κρίσεις διαμορφώθηκαν και τα ανάλογα στρατόπεδα μάχης, από την μία οι άκριτα μνημονιακές δυνάμεις, πιστωτές, αεριτζήδες, κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες που προσπάθησαν με πρόσχημα την κρίση να μετατοπίσουν το κέντρο βάρους της κρίσης στην κοινωνία και από την άλλη οι άκριτα αντιμνημονιακές (πολιτικές) δυνάμεις, συντεχνίες, παρασιτικό κεφάλαιο που αντιστάθηκαν σε κάθε αλλαγή με σκοπό την αναπαραγωγή και διαώνισή τους.

Κοινό σημείο των δυνάμεων αυτών παρά τον ετερόκλητο χαρακτήρα και τις εκ διαμέτρου αντίθετες ιδεολογικές και πολιτικές τους αφετηρίες, η διατήρηση του σημερινού status quo.
Και ανάμεσα σε αυτά τα μέτωπα, οι δυνάμεις του ορθού λόγου, της ευθύνης, της κριτικής αποδοχής του μνημονίου ως αναγκαίου κακού ελλείψη άλλων σοβαρών αξιόπιστων εναλλακτικών, έμειναν άστεγες και λοιδωρήθηκαν ως βολεμένοι, αριστεροί του καναπέ, χαϊδεμένα παδιά της αστικής τάξης.

Σήμερα λοιπόν είναι περισσότερο αναγκαίο από ποτέ η αριστερά, τουλάχιστον η ανανεωτική, δημοκρατική, μεταρρυθμιστική και ευρωπαϊστική να επανασυνδεθεί με το πεδίο των μεταρρυθμίσεων και των διαρθρωτικών αλλαγών, να κάνει σωστή αφήγηση της κατάστασης με ρεαλισμό και υπευθυνότητα, να ζητήσει ορθολογική διαχείριση της κρίσης αλλά και ομαλούς τρόπους μετάβασής της σε ένα υγιέστερο οικονομικό, πολιτικό και κοινωνικό περιβάλλον.

Κυρίως να ανακτήσει και πάλι την αξία της ιδεολογικής ηγεμονίας, και να αξιοποήσει το ιδεολογικό της οπλοστάσιο. Έτσι όταν οι άλλοι μιλάνε για απολύσεις, εκείνη να ζητά θέσεις εργασίας, όταν μιλάνε για περικοπές σε μισθούς και συντάξεις, εκείνη να ζητά φορολογία στους έχοντες, όταν οι άλλοι κάνουν διορισμούς από το παράθυρο, να μιλά για αντισυνταγματικές και αντεργατικές εκτροπές, όταν αυξάνουν τις αμυντικές δαπάνες για την προστασία της χώρας, εκείνη να ζητά χρήματα για την παιδεία και την έρευνα.
Μία τέτοια αριστερά οφείλει να επανασυνδεθεί με τις εργαζόμενες δυνάμεις και τους πραγματικούς παραγωγούς του πλούτου, αλλά και δυνάμεις του δημοκρατικού και δημιουργικού καπιταλισμού που θα έχουν πραφανώς ως σκοπό την υπεραξία αλλά θα επενδύουν στην επιστημονική κατάρτιση, την τεχνογνωσία και την ανάπτυξη όλων των παραγωγικών δυνάμεων για τον προοδευτικό εκσυγχρονισμό και δημοκρατικό μετασχηματισμό της κοινωνίας.

Ζητείται μια νέα αριστερά που θα συμβάλει στην πνευματική και ηθική ανασυγκρότηση του τόπου, ζητείται αριστερά που θα υπερβεί τον ίδιο της τον εαυτό, ζητείται αριστερά...

Πέμπτη 24 Νοεμβρίου 2011

η ελληνικότητά μας.

ΤΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΤΗΣ ΝΤΡΟΠΗΣ ΚΑΙ Η ΧΑΜΕΝΗ ΜΑΣ ΠΑΤΡΙΔΑ.


Ο λόγος αφορά στο ποσοστό των οικογενειών που ζουν σήμερα χωρίς να έχουν ούτε ένα εργαζόμενο μέλος.
Σύμφωνα με την τελευταία μέτρηση της Τράπεζας της Ελλάδας έχει φτάσει στο 13!
Δηλαδή, περισσότερες από 1 στις 10 οικογένειες στην χώρα μας σήμερα, «τη βγάζει» με την ελεημοσύνη συγγενών και φίλων και με τα κάθε είδους επιδόματα που εισπράττει μειωμένα (ανεργίας, προνοιακά κλπ).
Η συνέχεια εδώ
Για να ασχοληθούμε λίγο με τα ουσιαστικά ποσοστά. Γιατί ειλικρινά δεν μου καιίγεται καρφί τα ποσοστά δημοσιότητας του κάθε κηφήνα,  ούτε τις πολιτικές κολοκυθιές που παίζουν μεταξύ τους.

Η κοινωνία αυτή τη στιγμή χωρίζεται άγρια. Αποσυντίθεται. Κι ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού καταδικάζεται σε μια αγριότητα που δεν έχει κανένα έλεος. Κι εμένα με ενδιαφέρει ακριβώς εκείνο το μέρος της κοινωνίας που θα τσακιστεί από τις επιλογές και τους σχεδιασμούς των ανίκανων και αδιάφορων για τη συμφορά που φέρνουν πολιτικών ηγεσιών.

Ο καθένας μας πρέπει να επιλέξει σε ποια μεριά θα βρεθεί. Τι μας νοιάζει τελικά περισσότερο.  Τι μας λέει η συνείδησή μας. Αν είμαστε άνθρωποι που ενδιαφερόμαστε για το γενικό καλό ή για το τομάρι μας απλά. Γύρω μας πληθαίνουν εικόνες αθλιότητας. Δίπλα στις ηλίθιες ειδήσεις και τα παιχνίδια των μεγαλομπεμπέδων της εξουσίας υπάρχουν ειδήσεις απίστευτα τραγικές.

Ναρκομανείς κολλάνε  aids για να παίρνουν τα 700 κωλοευρώ της πρόνοιας
Εγκληματικότητα, πορνεία, ναρκωτικά καλπάζουν σε μια τρελή κούρσα.
Ουρές στα συσίτια
Αστεγοι που συνεχώς αυξάνονται
13%  χωρίς ούτε ένα εργαζόμενο μέλος....
Συνταξιούχοι που τη στήνουν μπροστά στις σκάλες στο μετρό και ζητάνε ελεημοσύνη

Και όλες οι κατηγορίες ανθρώπων με ειδικά προβλήματα και φτωχοί, φτυμένοι και απελπισμένοι από ένα κράτος όπου είναι απλά όπως και όλοι οι παραπάνω...περίσευμα.

Είμαστε εμείς λοιπόν σαν ψυχή, σαν πνεύμα τόσο στυγνοί κι αδιάφοροι μπροστά στην ανθρώπινη δυστυχία? Είναι το φτιάξιμό μας τέτοιο που να μπει στο καλούπι μιας πρωτοφανούς απανθρωπιάς? Εμείς με το κέρασμα στην άκρη της πόρτας μας?. Εμείς που σταματάγαμε τελικά στο δρόμο να βοηθήσουμε κάποιον που έπεφτε. Που μεγαλώσαμε με γειτόνους και φίλους να γεμίζουν το κυριακάτικο τραπέζι. Ο λαός των παραμυθιών, των ηρώων και των δράκων, με τα δάση του γεμάτα από τραγοπόδαρους θεούς και νεράιδες που ξελόγιαζαν τους διαβάτες, με τις γιαγιάδες να κάνουν τα ξόρκια τους για το κακό το μάτι, και τις κοπέλες να ψάχνουν στου Αι Γιάννη τις φωτιές τον έρωτα.... Εμείς μπορεί να φτάσαμε τόσο χαμηλά ώστε να μοιάζουμε μ΄αυτό το ντρόπιασμα που κοροιδεύει η σπουδαία Ευρώπη στις κίτρινες φυλλάδες της?

Να τα χέσω τα μνημόνιά σας, τις πολύωρες συζητήσεις σας στα ζεστά και πολυτελή σαλόνια σας, την αγωνία σας για περισσότερο και ασύστολο κέρδος, το μικρόκοσμό σας που τα πάντα κινούνται από εσάς για εσάς, τις τεχνικές υποδούλωσης και αποχαύνωσης που θεωρείτε σπουδαία μαγκιά. Την περηφάνεια σας που κλέβετε εκκλησίες, ναι, με όλη τη δύναμη στα χέρια σας κλέβετε γεροντάκια κι ανήμπορους. Να τα χέσω λοιπόν τα πτυχία σας, τη μόρφωσή σας και τα λεφτά που ξοδεύτηκαν στα γνωστά κολλέγια που τελικά από ότι φαίνεται βγάζουν περισσότερο αγράμματους, στείρους πνευματικά ανθρώπους και στερούμενους κάθε ουσίας, από ότι τα κοινά λαϊκά σχολεία της πιο υποβαθμισμένης συνοικίας...

Ισως μια φορά ο απλός κοσμάκης αν έβλεπε τα ινδάλματά του πίσω από τις κλειστές πόρτες, πόσο διεφθαρμένοι, άρρωστοι πνευματικά και φοβιτσιάρικα ανθρωπάκια είναι οι περισσότεροι τότε να συνειδητοποιούσε όλο το χάρτινο κατασκεύασμα που ονομάζει χωρίς να έχει ιδέα ... πολιτισμό.

Ισως τότε να έβλεπε πως η σκλαβιά που τον ρίχνουν δεν είναι τίποτα μπροστά στην αληθινή σκλαβιά που βιώνουν οι ίδιοι οι αφεντάδες του εγκλωβισμένοι μέσα στη ματαιόδοξη, άπληστη και επιφανειακή χωρίς κανένα μεγαλείο προσωπικότητά τους.

Ναι αυτό το κατασκεύασμα γύρω το έχουν φτιάξει άνθρωποι χωρίς κανένα μεγαλείο, με ανύπαρκτες αρετές, και μηδενική ικανότητα αντίληψης του αληθινού νοήματος της δημιουργίας , και το έφτιαξαν με τη συνέναιση εκατομυρίων άλλων ομοίων που χωρίς να μοιράζονται καν τις ίδιες μ΄αυτούς υλικές απολαύσεις τους βοηθάνε γιατί κάτι περισσότερο δεν έχουν καταλάβει στη ζωή τους.

Το πρόβλημα πάει σε μεγάλο βάθος. Και δεν αφορά μόνο τους κατοίκους αυτού του τόπου. Αφορά όλους τους λαούς, αφορά τον άνθρωπο σαν οντότητα. Αφορά την γενικότερη αντίληψη του κόσμου και της θέσης που καταλαμβάνουμε μέσα σ΄αυτόν.

Ομως δυστυχώς δεν έχουμε το περιθώριο να φτάσουμε τόσο μακριά ακόμα, και να σκάψουμε στα βαθύτερα αίτια της πτώσης μας. Να δούμε ποια θα έπρεπε να είναι τα όρια μας, οι ικανότητές μας, η αληθινή εικόνα μας, η ουσία της ύπαρξής μας. Προς το παρόν έχουμε να παλαίψουμε με κάτι πολύ ύπουλο που μεθοδεύεται και που σπρώχνει την ανθρωπότητα στο μεγαλύτερο εφιάλτη της. Την κατάργηση του δικαιώματος να είμαστε μονάδα. Εστω και μονάδα λανθάνουσα και προβληματική. Η τόσο διαφημισμένη παγκοσμιοποίηση δεν είναι ούτε ιστορία συνωμοσίας, ούτε υπερβολές ευφάνταστων κινδυνολόγων.

Κι εδώ σ΄αυτό το χώρο που πολλές φορές έχει εκπλήξει με την ιστορία του και το απρόσμενο των πράξεών του, βρισκόμαστε σε ένα πολύ δύσκολο σταυροδρόμι. Οι περισσότεροι κι εκείνοι που φωνάζουν συνέχεια με πατριωτικές κορώνες δεν γνωρίζουν τι σημαίνει ελληνικό πνεύμα και δεν μετέχουν της ελληνικότητας Προσπαθούν να προφυλάξουν τα σύνορα από κάτι που δεν έχει σύνορα. Προσπαθούν να αντλήσουν ένα χαμένο μεγαλείο αγνοώντας ποιο ήταν το αληθινό μεγαλείο στην ελληνική κοσμοθεώρηση των πραγμάτων. Και ποια ήταν τελικά αυτή η θεώρηση. Το ελληνικό πνεύμα δεν είχε σύνορα, ούτε πατρίδα. Δεν ανηκε σε κανέναν άλλον εκτός από αυτόν που μπορούσε να μετέχει της αντίληψης. Κι υπάρχει τίποτα καλύτερο να αντισταθεί στη παγκόσμια τάξη των τραπεζιτών, των τρομολάγνων του κερδους από το ανήσυχο , ατίθασο και αθάνατο ελληνικό πνεύμα?

Αυτό  το πνεύμα που συνεχίζει να ζει και να πετάει τις φλόγες του όπου υπάρχει «σκέψη», ακόμα κι αν η ανθρωπότητα βυθισμένη στο σκοτάδι αρνείται να σκεφτεί. Ομως εδώ είναι η μεγάλη πρόκληση. Δεν έχουμε άλλη λύση για να διαφυλάξουμε την ύστατη αξιοπρέπειά μας παρά να το επικαλεσθούμε , έστω από ένστικτο, έστω από σαν σανίδα σωτηρίας, αυτό που δεν γνωρίζουμε αλλά που θα μπορούσε να γεννηθεί ξανά μέσα μας. Την ελληνικότητά μας.

Οχι εκείνη των φαφλατάδων γελοτοποιών που χρησιμοποιούν πατριωτικές κορώνες για εντυπωσιασμό και για να προωθήσουν τα πολιτικά τους παιχνίδια, αλλά εκείνη του πολυμήχανου Οδυσσέα. Του ανθρώπου που με στόχο την Ιθάκη του κατόρθωσε να νικήσει όλους τους δαίμονες που στάθηκαν στο δρόμο του απειλητικοί. Του Οδυσσέα που κοίταζε την ίδια θάλασσα με εμάς....

Ισως να είμαστε κάτοικοι ξένοι πλέον στο τόπο μας και την ιστορία του, αλλά κανείς δεν μας εμποδίζει να διαφυλάξουμε τους παλιούς μας μύθους, και να τιμήσουμε όσα ξεχάσαμε, μια κι έπεσε ο κλήρος να είμαστε εμείς εκείνοι που θα βιώσουν τη συμφορά της λήθης , με τον πιο άγριο τρόπο, από όλους στο πετσί μας.

Τετάρτη 23 Νοεμβρίου 2011

Γράφοντας την αλήθεια

Bertolt Brecht - Γράφοντας την αλήθεια

Bertolt Brecht
Γράφοντας την αλήθεια. Πέντε δυσκολίες

Σήμερα, όποιος θέλει να καταπολεμήσει το ψέμμα και την άγνοια και να γράψει την αλήθεια πρέπει να ξεπεράσει τουλάχιστο πέντε δυσκολίες. Πρέπει να έχει το θάρρος να γράψει την αλήθεια όταν η αλήθεια παρεμποδίζεται από παντού· την οξύνοια να την αναγνωρίσει, αν και παντού κρύβεται· την ικανότητα να την χειραγωγήσει ως όπλο· την κρίση ώστε να επιλέξει αυτούς στα χέρια των οποίων η αλήθεια θα είναι αποτελεσματική· και την πανουργία που χρειάζεται για να εξαπλώσει την αλήθεια ανάμεσα σε τέτοια άτομα. Αυτά είναι δυσθεώρητα προβλήματα για συγγραφείς που ζουν υπό καθεστώς φασισμού, αλλά υφίστανται επίσης για αυτούς που έφυγαν ή εκδιώχθηκαν· υφίστανται επίσης για συγγραφείς που εργάζονται σε χώρες όπου επικρατεί η πολιτική ελευθερία.

1. Το θάρρος να γράψεις την αλήθεια
Φαίνεται αυτονόητο ότι όποιος γράφει πρέπει να γράφει την αλήθεια με την έννοια ότι δεν πρέπει να καταστέλλει ή να αποκρύπτει την αλήθεια ή να γράφει κάτι ενσυνείδητα ψευδές. Δεν θα πρέπει να τρέμει μπροστά στους ισχυρούς ούτε να προδίδει τους αδύναμους.Βέβαια είναι πολύ δύσκολο να μην τρέμεις μπροστά στους ισχυρούς και είναι αποδοτικό να προδίδεις τους αδύναμους. Το να δυσαρεστείς τους έχοντες σημαίνει να γίνεσαι μη έχων. Το να αποκηρύττεις την πληρωμή για την εργασία μπορεί να είναι το ίδιο πράγμα με το να εγκαταλείπεις την εργασία, και το να απορρίπτεις τη φήμη όταν σου προσφέρεται από τους ισχυρούς μπορεί να σημαίνει να την απορρίπτεις δια παντός. Αυτό θέλει θάρρος. Οι καιροί ακραίας καταστολής είναι συνήθως καιροί που γίνεται πολύ συζήτηση για ευγενή και υψιπετή θέματα. Σε τέτοιους καιρούς θέλει θάρρος για να γράψεις για ταπεινά και αγενή θέματα όπως το φαγητό και η στέγη για τους εργάτες. Όταν κάθε είδους τιμής ραίνεται πάνω στους χωρικούς, θέλει θάρρος να γράψεις για τις μηχανές και τον καλό σπόρο που θα ελάφραιναν την κατά τα άλλα "τιμημένη" τους εργασία. Όταν κάθε ραδιοσταθμός ουρλιάζει ότι ένας άνθρωπος χωρίς γνώση και παιδεία είναι καλύτερος από έναν άνθρωπο που μελέτησε, θέλει θάρρος για να ρωτήσεις: καλύτερος για ποιον; Όταν μιλάνε για τέλειες και ατελείς φυλές, θέλει θάρρος για να ρωτήσεις αν δεν είναι η πείνα και η άγνοια και ο πόλεμος που παράγουν δυσμορφίες.

Και χρειάζεται επίσης θάρρος για να πεις την αλήθεια για τον εαυτό σου, για τη δική σου ήττα. Πολλοί από τους κυνηγημένους χάνουν την ικανότητά τους να δουν τα λάθη τους. Τούς φαίνεται ότι η καταδίωξη η ίδια είναι η μεγαλύτερη αδικία. Οι διώκτες είναι κακοί απλώς επειδή διώκουν· οι διωκόμενοι υποφέρουν εξαιτίας της καλοσύνης τους. Αλλά η καλοσύνη αυτή έχει χτυπηθεί, νικηθεί, κατασταλεί· ήταν λοιπόν αδύναμη καλοσύνη, κακή, μη υπερασπίσιμη, αναξιόπιστη καλοσύνη. Γιατί δεν αρκεί να δεχθείς ότι η καλοσύνη πρέπει να είναι αδύναμη όπως η βροχή είναι υγρή. Χρειάζεται θάρρος για να πεις ότι οι καλοί ηττήθηκαν όχι γιατί ήταν καλοί αλλά γιατί ήταν αδύναμοι. Φυσικά, στη μάχη με το ψεύδος πρέπει να γράφουμε την αλήθεια, και η αλήθεια αυτή δεν πρέπει να είναι μια υψιπετής και αμφιλεγόμενη γενικότητα. Όταν λέγεται για κάποιον "είπε την αλήθεια", αυτό υπονοεί ότι κάποιοι ή πολλοί ή τουλάχιστον ένας είπε κάτι που δεν ήταν αλήθεια --ένα ψέμμα ή μια γενικότητα—αλλά ότι αυτός είπε την αλήθεια, είπε κάτι πρακτικό, πραγματικό, αναμφισβήτητο, και άμεσα συναφές με το θέμα.

Χρειάζεται λίγο θάρρος για να μουρμουρίζεις ένα γενικόλογο παράπονο, σε ένα μέρος του κόσμου όπου επιτρέπεται να παραπονιέσαι, περί της κακίας του κόσμου και του θρίαμβου της βαρβαρότητας, ή για να φωνάξεις με έμφαση ότι ο θρίαμβος του ανθρώπινου πνεύματος είναι εξασφαλισμένος. Υπάρχουν πολλοί που υποκρίνονται ότι τους στοχεύουν τα κανόνια όταν στην πραγματικότητα τους στοχεύουν μόνο τα κυάλια φίλων της όπερας. Κραυγάζουν τις γενικές τους απαιτήσεις σε ένα κόσμο φίλων και άκακων ατόμων. Επιμένουν για μια γενικευμένη δικαιοσύνη για την οποία δεν έκαναν τίποτε ποτέ. Ζητούν μια γενική ελευθερία και απαιτούν ένα μερίδιο της λείας που εδώ και καιρό απολαμβάνουν. Νομίζουν ότι η αλήθεια είναι απλώς αυτό που ακούγεται ωραία. Αν η αλήθεια αποδειχθεί ότι είναι κάτι στατιστικό, ξερό ή βασισμένο σε πρακτικά δεδομένα, κάτι δύσκολο να το βρεις, κάτι που απαιτεί μελέτη, δεν την αναγνωρίζουν ως αλήθεια. Δεν τους μεθά. Αυτό που έχουν είναι μόνο η επιφανειακή συμπεριφορά των αληθολόγων. Το πρόβλημα μ' αυτούς είναι: δεν ξέρουν την αλήθεια.

2. Η οξύνοια για να αναγνωρίσεις την αλήθεια
Εφόσον είναι δύσκολο να γράψεις την αλήθεια επειδή η αλήθεια διώκεται παντού, στους περισσότερους φαίνεται ότι είναι ζήτημα χαρακτήρα το αν η αλήθεια γράφεται ή δεν γράφεται. Νομίζουν ότι αρκεί μόνο το θάρρος. Ξεχνούν το δεύτερο εμπόδιο: τη δυσκολία του να βρεις την αλήθεια. Είναι αδύνατο να πούμε ότι η αλήθεια επιβεβαιώνεται εύκολα.

Πρώτα από όλα, μπαίνουμε σε μπελάδες προσπαθώντας να αποφασίσουμε ποια αλήθεια αξίζει να ειπωθεί. Για παράδειγμα, μπροστά στα μάτια όλου του κόσμου το ένα μεγάλο και πολιτισμένο έθνος μετά το άλλο περιέρχονται σε κατάσταση βαρβαρότητας. Και επιπλέον, όλοι γνωρίζουν ότι ο εγχώριος πόλεμος που διεξάγεται με τις πιο αποτρόπαιες μεθόδους μπορεί ανά πάσα στιγμή να μεταμορφωθεί σε διεθνή πόλεμο που θα κάνει την ήπειρό μας βουνό από ερείπια. Αναμφισβήτητα, αυτό είναι μια αλήθεια. Αλλά υπάρχουν και άλλες. Έτσι, επί παραδείγματι, δεν είναι ψέμμα ότι οι καρέκλες έχουν καθίσματα και ότι η βροχή πέφτει προς τα κάτω. Πολλοί ποιητές γράφουν αλήθειες τέτοιου είδους. Μοιάζουν με ζωγράφους που διακοσμούν με νεκρές φύσεις τους τοίχους ενός πλοίου που βυθίζεται. Η πρώτη μας δυσκολία δεν τούς απασχολεί και οι συνειδήσεις τους είναι άσπιλες. Αυτοί που έχουν εξουσία δεν μπορούν να τους διαφθείρουν, ούτε όμως ενοχλούνται από τις κραυγές των καταπιεσμένων· συνεχίζουν απλώς να ζωγραφίζουν. Το ακατανόητο της συμπεριφοράς τους τούς δημιουργεί έναν βαθύ “πεσιμισμό” τον οποίον πουλάνε σε καλή τιμή. Αλλά ένας τέτοιος πεσιμισμός θα ταίριαζε περισσότερο σε κάποιον που παρατηρεί αυτούς τους τελειοποιημένους ειδικούς και τις πωλήσεις τους. Την ίδια στιγμή, δεν είναι εύκολο να συνειδητοποιήσεις ότι οι αλήθειες τους είναι αλήθειες για καρέκλες και για βροχές. Συνήθως ακούγονται ως αλήθειες για σημαντικά πράγματα. Με μια πιο προσεκτική εξέταση όμως, είναι εφικτό να δεις ότι λένε απλώς το εξής: μια καρέκλα είναι μια καρέκλα· και: κανείς δεν μπορεί να εμποδίσει την βροχή να πέσει προς τα κάτω. Δεν ανακαλύπτουν τις αλήθειες που αξίζει να γραφτούν. Από την άλλη, υπάρχουν ορισμένοι που ασχολούνται μόνο με τα πιο κατεπείγοντα, που αγκαλιάζουν τη φτώχεια και δεν φοβούνται τους ηγέτες, και που παρ’ όλα αυτά δεν μπορούν να βρουν την αλήθεια. Από αυτούς λείπει η γνώση. Είναι γεμάτοι από αρχαίες δεισιδαιμονίες, με διαβόητες προκαταλήψεις που σε περασμένους καιρούς εκφράζονται συχνά με ωραία λόγια. Ο κόσμος παραείναι πολύπλοκος για αυτούς: δεν γνωρίζουν τα δεδομένα· δεν αντιλαμβάνονται σχέσεις. Εκτός από τον χαρακτήρα, χρειάζεται η γνώση, που μπορεί να αποκτηθεί, και οι μέθοδοι, που μπορούν να εκμαθηθούν. Αυτό που είναι απαραίτητο για όλους τους συγγραφείς σε αυτή την εποχή σύγχυσης και αστραπιαίας αλλαγής είναι μια γνώση της υλιστικής διαλεκτικής της οικονομίας και της ιστορίας. Αυτή η γνώση μπορεί να αποκτηθεί από βιβλία και από πρακτική διδασκαλία εφόσον υπάρχει η απαραίτητη φιλομάθεια. Πολλές αλήθειες μπορούν να ανακαλυφθούν με απλούστερο τρόπο· ή τουλάχιστον, τμήματα αληθειών ή δεδομένα που οδηγούν στην ανακάλυψη αληθειών. Η μέθοδος είναι χρήσιμη για κάθε έρευνα, αλλά είναι εφικτό να κάνεις ανακαλύψεις χωρίς να χρησιμοποιείς καμμία μέθοδο—και μάλιστα, χωρίς καν να κάνεις έρευνα. Αλλά με τέτοια χαλαρή διαδικασία δεν φτάνει κάποιος στο είδος της παρουσίασης της αλήθειας που θα επιτρέψει στους ανθρώπους να δράσουν στην βάση αυτής της παρουσίασης. Οι άνθρωποι που απλώς καταγράφουν ωμά δεδομένα δεν μπορούν να ταξινομήσουν τα πράγματα του κόσμου ώστε να μπορούν εύκολα να τα ελέγξουν. Όμως η αλήθεια αυτή τη λειτουργία έχει και καμία άλλη. Τέτοιοι άνθρωποι δεν μπορούν να ανταπεξέλθουν στην απαίτηση να γράφουν την αλήθεια. Όταν κάποιος είναι έτοιμος να γράψει την αλήθεια και ικανός να την αναγνωρίσει, του απομένουν τρεις ακόμα δυσκολίες.

3. Η ικανότητα να χειρίζεσαι την αλήθεια ως όπλο
Η αλήθεια πρέπει να λέγεται εν όψει αποτελεσμάτων που θα παράξει στη σφαίρα της δράσης. Ως δείγμα μιας αλήθειας που δεν οδηγεί σε κανένα αποτέλεσμα ή οδηγεί σε λάθος αποτελέσματα μπορούμε να αναφερθούμε στην ευρεία άποψη ότι συνέπεια της βαρβαρότητας είναι η κυριαρχία κακών συνθηκών σε διάφορες χώρες. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, ο φασισμός είναι ένα κύμα βαρβαρότητας το οποίο έπεσε πάνω σε ορισμένες χώρες με την ισχύ φυσικού φαινομένου.

Σύμφωνα με την άποψη αυτή, ο φασισμός είναι μια καινούργια τρίτη δύναμη που συνοδεύει (και στέκεται πάνω από) τον καπιταλισμό και τον σοσιαλισμό. Τόσο ο σοσιαλισμός όσο και ο καπιταλισμός θα μπορούσαν να επιβιώσουν χωρίς την παρεμβολή του φασισμού· και τα λοιπά. Αυτός βέβαια, είναι ο ισχυρισμός του φασισμού: το να τον δέχεσαι είναι παράδοση στον φασισμό. Ο φασισμός είναι ιστορική φάση του καπιταλισμού: και με αυτή την έννοια είναι καινούργιος όσο και παλιός. Στις φασιστικές χώρες ο καπιταλισμός συνεχίζει να υφίσταται, αλλά μόνο με τη μορφή φασισμού. Και με τον φασισμό μπορείς να τα βάλεις μόνο ως καπιταλισμό, ως την πιο γυμνή, πιο ξεδιάντροπη, πιο καταπιεστική και πιο διπρόσωπη μορφή καπιταλισμού.

Αλλά πώς μπορεί κάποιος να πει την αλήθεια για τον φασισμό αν δεν είναι επίσης πρόθυμος να μιλήσει ενάντια στον καπιταλισμό, ο οποίος τον γεννά; Τι πρακτικά αποτελέσματα θα έχει μια τέτοια αλήθεια;

Αυτοί που είναι ενάντιοι στον φασισμό χωρίς να είναι ενάντιοι στον καπιταλισμό, αυτοί που οδύρονται για την βαρβαρότητα που πηγάζει από τη βαρβαρότητα, είναι σαν αυτούς που θέλους να φάνε το μοσχαράκι τους χωρίς να σφάξουν το βόδι. Είναι πρόθυμοι να φάνε το μοσχάρι, αλλά απεχθάνονται τη θέα του αίματος. Ικανοποιούνται εύκολα όταν ο χασάπης πλένει τα χέρια του πριν ζυγίσει το κρέας. Δεν είναι ενάντιοι στις σχέσεις ιδιοκτησίας που δημιουργούν τη βαρβαρότητα. Είναι απλώς ενάντιοι στη βαρβαρότητα. Υψώνουν τις φωνές τους κόντρα στη βαρβαρότητα, και το κάνουν σε χώρες όπου κυριαρχούν αυτές ακριβώς οι σχέσεις ιδιοκτησίας, αλλά όπου οι χασάπηδες πλένουν τα χέρια τους πριν ζυγίσουν το κρέας.

Οι κραυγές ενάντια σε βάρβαρα μέτρα μπορεί να είναι αποτελεσματικές για όσο διάστημα οι ακροατές τους πιστεύουν ότι τέτοια μέτρα είναι απίθανο να υιοθετηθούν στις χώρες τους. Ορισμένες χώρες μπορούν ακόμα να διατηρήσουν τις σχέσεις ιδιοκτησίας με μεθόδους που φαίνονται λιγότερο βίαιες από αυτές που χρησιμοποιούνται σε άλλες χώρες. Η δημοκρατία λειτουργεί ακόμα σε αυτές τις χώρες ώστε να επιτευχθούν τα αποτελέσματα που σε άλλες χώρες εξασφαλίζονται με τη βία, δηλαδή ώστε να τύχει εγγύησης η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής. Το ιδιωτικό μονοπώλιο των εργοστασίων, των ορυχείων ή της γης δημιουργεί βάρβαρες συνθήκες παντού, αλλά σε ορισμένα μέρη οι συνθήκες αυτές δεν χτυπάνε στο μάτι τόσο άσχημα. Η βαρβαρότητα χτυπάει στο μάτι μόνο όταν συμβαίνει το μονοπώλιο να μπορεί να προστατευθεί με ανοιχτή βία.

Μερικές χώρες, οι οποίες δεν το βρίσκουν απαραίτητο να πρoστατέψουν τα βάρβαρά τους μονοπώλια απαλασσόμενες από τις τυπικές εγγυήσεις ενός συνταγματικού κράτους, και επίσης από πολυτέλειες όπως η τέχνη, η φιλοσοφία, και η λογοτεχνία, είναι ιδιαίτερα πρόθυμες να ακούσουν επισκέπτες που κατακρίνουν τη γενέθλια γη τους διότι εκεί καταστέλλονται αυτές οι πολυτέλειες. Τούς ακούνε με χαρά διότι ελπίζουν να αντλήσουν από αυτά που ακούνε πλεονεκτήματα για μελλοντικούς πολέμους. Να πούμε ότι αναγνώρισαν την αλήθεια όσοι, για παράδειγμα, απαιτούν θορυβωδώς μια χωρίς παύση μάχη ενάντια στη Γερμανία “επειδή η χώρα αυτή είναι πλέον το αληθινό σπίτι του Κακού στις μέρες μας, ο συνεργάτης της κολάσεως, ο τόπος διαμονής του Αντίχριστου;” Μάλλον θα πρέπει να πούμε ότι αυτοί είναι ανόητοι και επικίνδυνοι άνθρωποι. Γιατί το συμπέρασμα που αντλείται από τέτοιες ανοησίες είναι ότι αφού τα δολοφονικά αέρια και οι βόμβες δεν διαλέγουν τους ενόχους, η Γερμανία πρέπει να εξολοθρεφθεί—όλη η χώρα και όλος της ο λαός.

Ο άνθρωπος που δεν γνωρίζει την αλήθεια εκφράζεται με υψηλόφρονες, γενικόλογους και ανακριβείς όρους. Φωνάζει για “τον” Γερμανό, παραπονιέται για το Κακό γενικώς, και όποιος τον ακούει δεν μπορεί να καταλάβει τι πρέπει να γίνει. Να αποφασίσει να μην είναι Γερμανός; Θα εξαφανιστεί η κόλαση αν είναι ο ίδιος καλός; Τα ανόητα λόγια για τη βαρβαρότητα που πηγάζει από τη βαρβαρότητα είναι επίσης τέτοιου είδους. Η πηγή της βαρβαρότητας είναι η βαρβαρότητα, και την καταπολεμάς με τον πολιτισμό, που πηγάζει από την εκπαίδευση. Όλα τούτα τίθενται με γενικούς όρους: δεν έχουν τον στόχο να είναι οδηγοί για τη δράση και στην πραγματικότητα δεν απευθύνονται σε κανένα.

Τέτοιες νεφελώδεις περιγραφές ανδεικνύουν μόνο λίγους συνδέσμους στην αλυσίδα των αιτιών. Ο σκοταδισμός τους αποκρύπτει τις πραγματικές δυνάμεις που προετοιμάζουν την καταστροφή. Αν πέσει φως στο θέμα διαφαίνεται άμεσα ότι οι καταστροφές προκαλούνται από κάποιους ανθρώπους. Γιατί ζούμε σε καιρούς που η μοίρα του ανθρώπου αποφασίζεται από ανθρώπους.

Ο φασισμός δεν είναι φυσική καταστροφή που μπορεί να γίνει κατανοητή απλώς με όρους “ανθρώπινης φύσης”. Αλλά ακόμα και όταν αντιμετωπίζουμε φυσικές καταστροφές, υπάρχουν τρόποι να τις απεικονίσουμε που είναι αντάξιοι ανθρώπων γιατί απευθύνονται στο μαχητικό πνεύμα ανθρώπων.

Μετά το μεγάλο σεισμό που κατέστρεψε τη Γιοκοχάμα, πολλά αμερικανικά περιοδικά δημοσίευσαν φωτογραφίες που έδειχναν ένα βουνό από ερείπια. Οι λεζάντες έγραφαν: το ατσάλι άντεξε. Και, πράγματι, αν και μπορούσε κάποιος να δει μόνο ερείπια με την πρώτη ματιά, το μάτι ανακάλυπτε γρήγορα, αφού διάβαζε τη λεζάντα, ότι ορισμένα ψηλά κτίρια είχαν απομείνει όρθια. Ανάμεσα στις πολυποίκιλες περιγραφές που μπορούν να δοθούν για ένα σεισμό, αυτές που έχουν τη μεγαλύτερη σημασία είναι αυτές που δίνουν οι μηχανικοί για τις μετατοπίσεις του εδάφους, την ισχύ των πιέσεων, κλπ, είναι, γιατί οδηγούν σε μελλοντικές κατασκευές που θα αντέχουν τους σεισμούς. Αν κάποιος θέλει να περιγράψει τον φασισμό και τον πόλεμο, μεγάλες καταστροφές που δεν είναι φυσικές καταστροφές, θα πρέπει να κάνει με τους όρους μιας πρακτικής αλήθειας. Θα πρέπει να δείξει ότι αυτές οι καταστροφές προέρχονται από τις τάξεις των εχόντων που έχουν στόχο να ελέγχουν τον τεράστιο αριθμό των εργατών που δεν έχουν έλεγχο στα μέσα παραγωγής.

Αν θέλει κάποιος να γράψει την αλήθεια για τις κακές συνθήκες με επιτυχία, θα πρέπει να την γράψει έτσι ώστε οι αποφευκτέες αιτίες τους να μπορούν να ταυτοποιηθούν. Αν ταυτοποιηθούν οι αποφευκτέες αιτίες, τότε μπορούν να καταπολεμηθούν και οι κακές συνθήκες.

4. Η κρίση για να επιλέξεις αυτούς στων οποίων τα χέρια η αλήθεια θα είναι αποτελεσματική
Το παλιό εμπορικό έθιμο που ακολουθείται στην κριτική και περιγραφική γραφή και το γεγονός ότι ο συγγραφέας έχει απαλλαγεί από την ενασχόληση με τον προορισμό αυτού που έγραψε τον έχουν αναγκάσει να εργάζεται με ψευδείς εντυπώσεις. Νομίζει ότι ο πελάτης ή εργοδότης του, ο μεσάζοντας, μεταβιβάζει αυτό το οποίο έγραψε σε όλους. Ο συγγραφέας σκέφτεται: μίλησα, και αυτοί που θέλουν μπορούν να με ακούσουν. Στην πραγματικότητα μίλησε, και αυτοί που μπορούν να πληρώσουν τον ακούν. Πολλά, αν και ακόμα σχετικά λίγα, έχουν ειπωθεί για το θέμα αυτό. Εγώ απλώς θέλω να υπογραμμίσω ότι το “γράφω για κάποιον” έχει μεταμορφωθεί απλώς σε “γράφω.” Αλλά η αλήθεια δεν μπορεί απλώς να γραφτεί· πρέπει να γραφτεί για κάποιον, κάποιον που να μπορεί να κάνει κάτι μ’ αυτή. Η διαδικασία της αναγνώρισης της αλήθειας είναι κοινή για συγγραφείς και αναγνώστες. Για να πει κάποιος καλά πράγματα, η ακοή κάποιου άλλου πρέπει να είναι καλή και πρέπει να ακούει καλά πράγματα. Η αλήθεια πρέπει να λέγεται ενσυνείδητα και να ακούγεται ενσυνείδητα. Και για μας τους συγγραφείς είναι σημαντικό σε ποιον λέμε την αλήθεια και ποιος τη λέει σε μας.

Πρέπει να πούμε την αλήθεια για τις επαχθείς συνθήκες σ’ αυτούς για τους οποίους οι συνθήκες είναι χειρότερες, και πρέπει επίσης να μάθουμε την αλήθεια απ’ αυτούς. Πρέπει να απευθυνόμαστε όχι μόνο σε ανθρώπους που έχουν ορισμένες απόψεις, αλλά και σε ανθρώπους που θα έπρεπε να έχουν αυτές τις απόψεις δεδομένης της κατάστασής τους. Και το ακροατήριο αλλάζει διαρκώς. Ακόμη και οι δήμιοι μπορούν να είναι ακροατήριο όταν ο μισθός για την αγχόνη πάψει, ή όταν η δουλειά παραγίνει επικίνδυνη. Οι Βαυαροί χωρικοί ήταν ενάντιοι σε κάθε είδους επανάσταση, αλλά όταν ο πόλεμος συνεχίστηκε για
υπερβολικά πολύ καιρό και οι γιοί που επέστρεφαν στα σπίτια τους δεν έβρισκαν δωμάτιο στις φάρμες, στάθηκε εφικτό να κερδηθούν για την επανάσταση.

Είναι σημαντικό για ένα συγγραφέα να αγγίξει την πραγματική νότα της αλήθειας. Συνήθως, αυτό που ακούμε είναι ένας πολύ απαλός, μελαγχολικός τόνος, ο τόνος ανθρώπων που δεν θα πείραζαν ούτε μύγα. Ακούγοντάς τον, οι δυστυχείς γίνονται δυστυχέστεροι. Αυτοί που τον χρησιμοποιούν μπορεί να μην είναι εχθροί, αλλά σίγουρα δεν είναι ούτε σύμμαχοι. Η αλήθεια είναι μαχητική: χτυπά όχι μόνο το ψεύδος αλλά και συγκεκριμένους ανθρώπους που διασπείρουν το ψεύδος.

5. Η πανουργία για να εξαπλώσεις την αλήθεια στους πολλούς
Πολλοί άνθρωποι, περήφανοι που έχουν το θάρρος που απαιτεί η αλήθεια, χαρούμενοι που μπόρεσαν να την βρουν, και ίσως εξαντλημένοι από την εργασία που χρειάζεται για να την βάλεις σε λειτουργική μορφή και ανυπόμονοι να γίνει αντιληπτή από αυτούς των οποίων τα συμφέροντα υπερασπίζονται, το θεωρούν περριτό να εφαρμόσουν κάποια ιδιαίτερη πανουργία στην εξάπλωση της αλήθειας. Σε όλους τους καιρούς η πανουργία χρησιμοποιήθηκε για τη διάδοση της αλήθειας· οποτεδήποτε η αλήθεια καταστάλθηκε ή αποκρύφθηκε. Ο Κομφούκιος παραχάραξε ένα παλιό, πατριωτικό ιστορικό ημερολόγιο. Άλλαξε ορισμένες λέξεις. Εκεί που το ημερολόγιο έλεγε “Ο ηγεμόνας του Χαν έβαλε να σκοτώσουν τον φιλόσοφο Γουάν επειδή αυτός έλεγε έτσι και έτσι”, ο Κομφούκιος αντικατέστησε το σκοτώσουν με το δολοφονήσουν. Αν το ημερολόγιο έλεγε ότι ο τύραννος έτσι και έτσι πέθανε από δολοφονία, αυτός έγραφε εκτελέστηκε. Με τον τρόπο αυτό ο Κομφούκιος άνοιξε τον δρόμο για μια νέα ερμηνεία της ιστορίας.

Στους δικούς μας καιρούς, αυτός που λέει πληθυσμός αντί λαός [Volk] ή φυλή και ατομική ιδιοκτησία γης αντί για γη αφαιρεί μ’ αυτόν τον τρόπο την υποστήριξή του από πολλά ψέμματα. Παίρνει από τις λέξεις τα σάπια, μυστικιστικά τους υπονοήματα. Η λέξη λαός [Volk] υπονοεί μια κάποια ενότητα και κάποια κοινά συμφέροντα. Γι αυτό πρέπει να χρησιμοποιείται μόνον όταν μιλάμε για ένα αριθμό λαών, γιατί μόνο τότε μπορεί να εννοηθεί κάτι σαν την κοινότητα συμφερόντων. Ο πληθυσμός ενός δεδομένου εδάφους μπορεί να έχει πολλά και ακόμη και αντικρουόμενα συμφέροντα—και αυτή είναι μια αλήθεια που καταστέλλεται. Με τον ίδιο τρόπο, όποιος μιλάει για γη και περιγράφει ζωηρά την επίδραση των οργωμένων χωραφιών στη μύτη και τα μάτια, υπογραμμίζοντας τη μυρωδιά και το χρώμα της γης, υποστηρίζει τα ψέμματα των ηγετών. Γιατί δεν είναι το ζήτημα η γονιμότητα της γης, ούτε η αγάπη των ανθρώπων για τη γη, ούτε η εργασία τους κατά την καλλιέργειά της. Αυτό που έχει σημασία είναι η τιμή του καρπού και η τιμή τής εργασίας. Αυτοί που αντλούν κέρδος από τη γη δεν είναι οι ίδιοι που αντλούν τον καρπό της, και η γήινη μυρωδιά ενός οργωμένου χωραφιού είναι άγνωστη στις αγορές αγροτικών προϊόντων. Αυτές έχουν άλλη τελείως μυρωδιά. Η ατομική ιδιοκτησία γης είναι η σωστή έκφραση: δίνει λιγότερες δυνατότητες στην εξαπάτηση.

Εκεί που υπάρχει καταπίεση, θα πρέπει να χρησιμοποιείται η λέξη υπακοή αντί για τη λέξη πειθαρχία, γιατί η πειθαρχία μπορεί να προέρχεται από τον ίδιο τον άνθρωπο, και άρα έχει κάτι ευγενές στο χαρακτήρα της που η υπακοή δεν έχει. Και μια καλύτερη λέξη από την τιμή είναι ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Η τελευταία τείνει να διατηρεί την αναφορά της στο άτομο. Ξέρουμε όλοι τι είδους απατεώνες βγαίνουν μπροστά, που διαγκωνίζονται για να υπερασπιστούν την τιμή ενός λαού· και πόσο γενναιόδωρα διανέμουν τιμές στους πεινασμένους που τους ταϊζουν. Στην Ουτοπία, ο Τόμας Μουρ περιέγραφε μια χώρα όπου υπήρχαν δίκαιες συνθήκες. Ήταν μια χώρα πολύ διαφορετική από την Αγγλία όπου ζούσε, αλλά και έμοιαζε με αυτή την Αγγλία πολύ, εκτός από ό,τι αφορούσε τις συνθήκες διαβίωσης.

Ο Λένιν ήθελε να περιγράψει την εκμετάλλευση και την καταπίεση στο νησί Σακάλιν, αλλά ήταν απαραίτητο για αυτόν να έχει επίγνωση της τσαρικής αστυνομίας. Αντί για τη Ρωσία μίλησε για την Ιαπωνία, και αντί για το Σακάλιν για την Κορέα. Οι μέθοδοι της γιαπωνέζικης μπουρζουαζίας θύμισαν σε όλους τους αναγνώστες του τη ρωσική μπουρζουαζία και το Σακάλιν, αλλά το φυλάδιο δεν βρέθηκε ένοχο, επειδή η Ρωσία ήταν εχθρική προς την Ιαπωνία. Πολλά πράγματα που δεν μπορούν να ειπωθούν για τη Γερμανία στη Γερμανία μπορούν να ειπωθούν για την Αυστρία.

Υπάρχουν πολλά πανούργα τεχνάσματα με τα οποία να κλείσεις τα μάτια ενός καχύποπτου κράτους.

Ο Βολταίρος πολέμησε το εκκλησιαστικό δόγμα γράφοντας ένα ευγενές ποίημα για την Κόρη της Ορλεάνης. Περιέγραψε τα θαύματα που σίγουρα έπρεπε να γίνουν για να μπορεί η Ζαν Ντ’ Αρκ να παραμείνει παρθένα ανάμεσα σε ένα στρατό από άνδρες, μια αυλή αριστοκρατών, και ένα τσούρμο μοναχούς. Με την εκλέπτυνση του ύφους του, και περιγράφοντας τις ερωτικές περιπέτειες που χαρακτήριζαν την πολυτελή ζωή της άρχουσας τάξης, απονομιμοποίησε τη θρησκεία που τους παρείχε τα μέσα για να ζουν υπό συνθήκες ηθικής χαλαρότητας. Έκανε μάλιστα εφικτό τα έργα του να φτάνουν σ’ αυτούς για τους οποίους προορίζονταν με παράνομους τρόπους. Οι αναγνώστες του που είχαν εξουσία προωθούσαν ή ανεχόταν την εξάπλωση των γραπτών του. Και έτσι, αφαιρούσαν υποστήριξη από την αστυνομία που υπεράσπιζε τις δικές τους απολαύσεις. Άλλο παράδειγμα: ο μέγας Λουκρήτιος λέει ρητά ότι ένα από τα κύρια κίνητρα για την εξάπλωση του επικούρειου αθεϊσμού ήταν η ομορφιά των στίχων του.

Είναι πράγματι δεδομένο ότι το υψηλό λογοτεχνικό επίπεδο μιας δήλωσης μπορεί να της δώσει προστασία. Συχνά όμως, υποκινεί επίσης τις υποψίες. Σε τέτοιες περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητο να κατεβάσεις το επίπεδο αυτό συνειδητά. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, όταν οι περιγραφές σκληρών συνθηκών κρύβονται αφανώς μέσα στην περιφρονημένη μορφή του αστυνομικού διηγήματος. Τέτοιες περιγραφές θα δικαιολογούσαν ένα αστυνομικό διήγημα. Ο μεγάλος Σέξπηρ κατέβασε ενσυνείδητα το επίπεδο της δουλειάς του για λόγους σαφώς μικρότερης σημασίας. Στην σκηνή όπου η μητέρα του Κοριολανού έρχεται αντιμέτωπη με το γιό της, που φεύγει για την γενέθλια γη του, ο Σέξπηρ κάνει την ομιλία της προς τον γιό της επίτηδες πολύ αδύνατη. Ο Σέξπηρ δεν ήθελε να παρεμποδιστεί ο Κοριολανός να εκτελέσει το σχέδιό του για σημαντικούς λόγους. Ήταν απαραίτητο να φαίνεται ότι παραδιδόταν σε μια παλιά συνήθεια με μια κάποια αδράνεια.

Ο Σέξπηρ μας προσφέρει επίσης ένα μοντέλο πανουργίας που χρησιμοποιείται για την εξάπλωση της αλήθειας: αυτό είναι η ομιλία του Αντωνίου πάνω απ΄το πτώμα του Καίσαρα. Ο Αντώνιος διαρκώς υπογραμίζει ότι ο Βρούτος είναι ενάρετος άνδρας, αλλά περιγράφει επίσης το έγκλημα, και η περιγραφή αυτή του εγκλήματος είναι πιο εντυπωσιακή από την περιγραφή του δράστη. Ο ομιλητής επιτρέπει λοιπόν στον εαυτό του να παρασυρθεί από το γεγονότα: τα αφήνει να μιλούν από μόνα τους.

Ένας Αιγύπτιος ποιητής που έζησε τέσσερις χιλιάδες χρόνια πριν χρησιμοποίησε παρόμοια
μέθοδο. Επρόκειτο για περίοδο έντονων ταξικών αγώνων. Η τάξη που ως τότε κυριαρχούσε αμυνόταν με δυσκολία ενάντια στον μεγάλο της αντίπαλο, το τμήμα εκείνο του πληθυσμού που ως τότε την υπηρετούσε. Στον ποίημα, ένας σοφός εμφανίζεται στην αυλή του βασιλιά και καλεί σε αγώνα ενάντια στον εσωτερικό εχθρό. Δίνει μια μακρά και εντυπωσιακή περιγραφή των δυσλειτουργιών που έχουν επέλθει μετά την εξέγερση των κατώτερων στρωμάτων. Η περιγραφή αυτή είναι η εξής:

Έτσι λοιπόν είναι: οι ευγενείς θρηνούν και οι υπηρέτες αγαλλιάζουν. Κάθε πόλη λέει: ας διώξουμε τους δυνατούς από την ομήγυρή μας. Τα γραφεία πέφτουν θύματα διάρρηξης και τα έγγραφα εξαφανίζονται. Οι δούλοι γίνονται αφέντες.

Έτσι είναι: δεν αναγνωρίζεται πλέον ο γιός του ευγενούς. Το παιδί της αφέντρας γίνεται παιδί της δούλας της.

Έτσι είναι: οι προύχοντες έχουν δεθεί με πέτρες. Αυτοί που δεν έχουν δει τη μέρα ποτέ έχουν βγει στο φως.

Έτσι είναι: Θρυμματίζονται τα κουτιά από έβενο. Το ευγενές ξύλο κόβεται για κρεβάτια.

Ιδού, η πρωτεύουσα κατέρρευσε σε μιαν ώρα.

Ιδού, οι φτωχοί έγιναν πλούσιοι.

Ιδού, αυτός που δεν είχε ψωμί έχει τώρα αγροικίες. Αυτός που δεχόταν τη δωρεά του καλαμποκιού τώρα το μοιράζει.

Ιδού, αυτός που δεν είχε ένα ζευγάρι βόδια τώρα έχει κοπάδια. Αυτός που δε μπορούσε να εξασφαλίσει ζωντανά τώρα έχει κοπάδια από φίνες αγελάδες.

Ιδού, αυτός που δεν μπορούσε να χτίσει μια καλύβα για τον εαυτό του τώρα έχει τέσσερις δυνατούς τοίχους.

Ιδού, οι ιερείς ψάχνουν καταφύγιο στις σιταποθήκες και εκείνος που δεν μπορούσε καν να ξαποστάσει τώρα έχει κρεβάτι.

Ιδού, αυτός που δεν μπορούσε να φτιάξει μια βάρκα για τον εαυτό του τώρα έχει πλοία. Όταν ο ιδιοκτήτης τους κοιτάζει τα πλοία του, βλέπει ότι δεν είναι πλέον δικά του.

Ιδού, αυτοί που είχαν ρούχα τώρα είναι ντυμένοι με κουρέλια και αυτός που δεν έγνεφε τίποτε για τον εαυτό του έχει τώρα τα καλύτερα υφαντά.

Ιδού, αυτός που δεν καταλάβαινε τίποτε από μουσική τώρα έχει άρπα. Και αυτοί που έβλεπαν τα πρόσωπά τους στο νερό τώρα έχουν καθρέφτες.

Ιδού, οι πιο άξιοι της χώρας γυρνάνε γύρω-γύρω και δουλειά δε βρίσκουν. Τίποτε πλέον δεν αναφέρεται στους ισχυρούς. Αυτός που κάποτε ήταν αγγελιοφόρος τώρα στέλνει άλλους να διανείμουν τα μηνύματα.

Ιδού, πέντε άνδρες που τούς έστειλε ο αφέντης τους. Λένε: να πας μόνος σου. Εμείς φτάσαμε.

Είναι σημαντικό ότι εδώ έχουμε μια περιγραφή αταξίας που πρέπει να φαίνεται πολύ επιθυμητή από τη σκοπιά των καταπιεσμένων. Όμως οι προθέσεις του ποιητή δεν είναι διαφανείς. Φαίνεται να καταδικάζει αυτές τις συνθήκες, αν και τις καταδικάζει ανεπαρκώς…

Ο Τζόναθαν Σουίφτ, στο περίφημό του φυλλάδιο, πρότεινε να επιστρέψει η χώρα στην ευμάρεια με τη σφαγή των παιδιών των φτωχών και την πώλησή τους ως κρέας. Παρουσίασε ακριβείς υπολογισμούς δείχνοντας ότι μπορούσαν να γίνουν οικονομίες αν οι άρχουσες τάξεις έπαυαν να έχουν αναστολές.

Ο Σουίφτ προσποιήθηκε τον ανήξερο. Υπερασπίστηκε έναν τρόπο σκέψης που μισούσε θανάσιμα, και το έκανε με πολύ θέρμη και πληρότητα, παίρνοντας ως θέμα ένα ζήτημα που εξέθετε ξεκάθαρα την βαρβαρότητα αυτού του τρόπου σκέψης. Ο καθένας θα μπορούσε να είναι εξυπνότερος του Σουίφτ, ή τουλάχιστον πιο ανθρωπιστής—και κυρίως όσοι δεν είχαν ενοχληθεί μέχρι εκείνο το σημείο να σκεφτούν τις λογικές συνέπειες των απόψεών τους.

Η προπαγάνδα που προκαλεί τη σκέψη, αδιάφορα από τον τομέα της, είναι χρήσιμη για τους αγώνες των καταπιεσμένων. Τέτοια προπαγάνδα χρειάζεται πολύ. Κάτω από κυβερνήσεις που εργάζονται για να προάγουν την εκμετάλλευση, η σκέψη θεωρείται χυδαία.

Το κάθε τι που υπηρετεί τους καταπιεσμένους θεωρείται χυδαίο. Είναι χυδαίο το να σε απασχολεί διαρκώς το αν θα έχεις αρκετό φαγητό να φας. Είναι χυδαίο να απορρίπτεις τις τιμές που προσφέρονται στους υπερασπιστές μιας πατρίδας στην οποία οι υπερασπιστές αυτοί πεινούν. Είναι χυδαίο να αμφισβητείς τον Αρχηγό όταν η ηγεσία του οδηγεί στη δυστυχία. Είναι χυδαίο να είσαι απρόθυμος να κάνεις δουλειά που δεν ταϊζει τον εργάτη. Χυδαίο να εξεγείρεσαι ενάντια στον εξαναγκασμό του να διαπράττεις παράλογες πράξεις. Χυδαίο το να είσαι αδιάφορος προς μια οικογένεια που δεν σώζεται με καμμία μέριμνα. Οι πεινασμένοι αναπαρίστανται με απέχθεια ως λύκοι που δεν έχουν τίποτε να υπερασπιστούν. Αυτοί που αμφισβητούν τους καταπιεστές τους κατηγορούνται ότι αμφισβητούν την ίδια τους τη δύναμη. Αυτοί που απαιτούν να πληρωθούν για την εργασία τους κατηγορούνται ως τεμπέληδες. Κάτω από τέτοιες κυβερνήσεις η σκέψη γενικά θεωρείται χυδαία και καθίσταται κακόφημη. Πουθενά πλέον δεν διδάσκεται η σκέψη, και οπουδήποτε σηκώσει κεφάλι την καταδιώκουν.

Κι όμως, πάντα υπάρχουν κάποιοι τομείς όπου μπορεί κάποιος να δώσει έμφαση σε θριάμβους της σκέψης χωρίς τον φόβο της τιμωρίας. Αυτά είναι τα πεδία όπου οι δικτατορίες χρειάζονται τη σκέψη. Για παράδειγμα, είναι εφικτό να αναφερθείς σε θριάμβους της σκέψης στα πεδία της στρατιωτικής επιστήμης και της τεχνολογίας. Ακόμα και θέματα όπως η μεγιστοποίηση, δια της σωστής οργάνωσης, των προμηθειών μαλλιού, ή η εφεύρεση τεχνητών υλικών, χρειάζονται σκέψη. Η νόθευση του φαγητού, η εκπαίδευση της νεολαίας για τον πόλεμο, όλα αυτά χρειάζονται σκέψη: και η διαδικασία της σκέψης μπορεί να περιγραφεί σε ό,τι αφορά τέτοια θέματα. Το εγκώμιο του πολέμου, η αυτοματική στόχευση τέτοιου είδους σκέψης, μπορεί να αποφευχθεί με πανουργία και έτσι η σκέψη που ανακύπτει σε σχέση με το πώς μπορεί καλύτερα να διεξαχθεί ο πόλεμος μπορεί να οδηγήσει σε ένα άλλο ερώτημα—το αν ο πόλεμος έχει κανένα νόημα. Η σκέψη μπορεί μετά να εφαρμοστεί στην περαιτέρω ερώτηση: πώς μπορεί να αποφευχθεί ένας παράλογος πόλεμος;

Φυσικά, αυτό το ερώτημα μετά βίας μπορεί να τεθεί ανοιχτά. Και αφού είναι έτσι, δεν μπορεί άραγε η σκέψη που έχουμε ερεθίσει να χρησιμοποιηθεί; Δηλαδή, μπορεί να πλαισιωθεί ώστε να οδηγεί στη δράση; Ναι, μπορεί.

Για να συνεχιστεί η καταπίεση ενός μέρους του πληθυσμού (του μεγαλύτερου) από ένα άλλο (το μικρότερο) σε καιρούς όπως οι δικοί μας, χρειάζεται μια συγκεκριμένη συμπεριφορά του πληθυσμού, και αυτή η συμπεριφορά πρέπει να κυριαρχεί σε όλα τα πεδία. Μια ανακάλυψη στο πεδίο της ζωολογίας, όπως αυτή του άγγλου Δαρβίνου, μπορεί άξαφνα να θέσει σε κίνδυνο την εκμετάλλευση. Και όμως, για ένα διάστημα, μόνο η Εκκλησία ανησυχούσε: ο λαός δεν πρόσεξε τίποτε παράξενο. Οι έρευνες των φυσικών στα πρόσφατα χρόνια έχουν οδηγήσει σε συνέπειες στο πεδίο της λογικής που μπορούν άνετα να θέσουν σε κίνδυνο έναν αριθμό από τα δόγματα που συντηρούν την καταπίεση. Ο Χέγκελ, ο φιλόσοφος του πρωσικού κράτους, ο οποίος ασχολήθηκε με περίπλοκες διερευνήσεις στο πεδίο της λογικής, έδειξε στον Μαρξ και τον Λένιν, τους βασικούς θεμελιωτές της προλεταριακής επανάστασης, μεθόδους ανεκτίμητης αξίας. Η ανάπτυξη των επιστημών είναι αλληλένδετη, αλλά άνιση, και το κράτος δεν μπορεί ποτέ να έχει τα μάτια του παντού. Η προκεχωρημένη φρουρά της αλήθειας μπορεί να επιλέξει θέσεις μάχης που είναι σχετικά απαρατήρητες.

Αυτό που μετράει είναι να διδάσκεται ο σωστός τρόπος σκέψης, ένας τρόπος σκέψης που να διερευνά τις εφήμερες και μεταβαλλόμενες διαστάσεις όλων των πραγμάτων και όλων των διαδικασιών. Οι εξουσιαστές δείχνουν εντονότατη απέχθεια για τις σημαντικές αλλαγές. Θα τους άρεσε να βλέπουν τα πάντα να παραμένουν ίδια—για χίλια χρόνια, αν γινόταν. Θα τους άρεσε αν ο ήλιος και το φεγγάρι στεκόταν ακίνητα. Τότε δεν θα πεινούσε ποτέ ξανά κανείς, κανείς δεν θα στερούνταν το δείπνο του. Όταν η εξουσία πυροβολεί, δεν θέλει ο εχθρός της να μπορεί επίσης να πυροβολήσει· θέλει ο δικός της να είναι ο τελευταίος πυροβολισμός. Ένας τρόπος σκέψης που υπογραμμίζει την αλλαγή είναι ένας καλός τρόπος του να ενθαρρύνεις τους καταπιεσμένους.

Μια άλλη ιδέα με την οποία μπορεί να αντιμετωπίσει κανείς τους νικητές είναι ότι στο κάθε τι και σε οποιαδήποτε κατάσταση, εμφανίζεται και αναπτύσσεται μια αντίφαση. Μια τέτοια άποψη (αυτή της διαλεκτικής, της ιδέας ότι όλα τα πράγματα ρέουν και αλλάζουν) μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε τομείς που για ένα διάστημα διαφεύγουν της προσοχής της εξουσίας. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην φυσική ή την χημεία, για παράδειγμα. Αλλά μπορεί επίσης να επισημανθεί μέσω της περιγραφής της μοίρας μιας οικογένειας, και εδώ επίσης δεν χρειάζεται να προσελκύσει υπερβολικά πολλή προσοχή. Η εξάρτηση του κάθε πράγματος από πολλούς παράγοντες οι οποίοι αλλάζουν διαρκώς είναι μια ιδέα που είναι επικίνδυνη για τους δικτάτορες, και η ιδέα αυτή μπορεί να εμφανιστεί σε διάφορες εκδοχές χωρίς να δώσει στην αστυνομία κάτι στο οποίο μπορεί να βάλει τα χέρια της. Μια πλήρης περιγραφή όλων των διαδικασιών και συνθηκών που αντιμετωπίζει ένας άνθρωπος που ανοίγει ένα καπνοπωλείο μπορεί να καταφέρει χτύπημα κατά της δικτατορίας. Ο καθένας που το αναλογιστεί αυτό θα καταλάβει γρήγορα γιατί. Οι κυβερνήσεις που οδηγούν τις μάζες στη δυστυχία πρέπει να φυλάγονται από την σκέψη των μαζών για την κυβέρνηση κατά τη διάρκεια της δυστυχίας τους. Αυτές οι κυβερνήσεις μιλάνε πολύ για τη μοίρα. Είναι η μοίρα, και όχι οι ίδιες, που φταίνε για κάθε δυστυχία. Ο καθένας που διερευνά τα αίτια της δυστυχίας συλλαμβάνεται πριν φτάσει στο συμπέρασμα ότι ευθύνεται η κυβέρνηση. Αλλά είναι εφικτό να προσφέρει κανείς μια γενική αντίθεση προς όλες αυτές τις ανοησίες περί μοίρας. Μπορεί να φανεί ότι η ανθρώπινη μοίρα φτιάχνεται απ’ τον άνθρωπο.

Αυτό είναι κάτι άλλο που μπορεί να επιτευχθεί με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, μπορεί κάποιος να αφηγηθεί την ιστορία μιας αγροτικής φάρμας — μιας φάρμας στην Ισλανδία, ας πούμε. Όλο το χωριό συζητά για την κατάρα που αιωρείται πάνω από αυτή τη φάρμα. Μια αγρότισσα πήδηξε μέσα στο πηγάδι. Ο αγρότης και ιδιοκτήτης της φάρμας κρεμάστηκε. Μια μέρα παντρεύεται ο γιος του χωριάτη και ένα κορίτσι που έχει προίκα πολλά στρέμματα καλής γης. Η κατάρα φαίνεται να φεύγει από τη φάρμα. Το χωριό χωρίζεται σχετικά με την κρίση του για την αιτία αυτής της ευτυχούς κατάληξης των γεγονότων. Ορισμένοι τα αποδίδουν στην φωτεινή προδιάθεση του νεαρού γιου τού χωριάτη, άλλοι στα καινούργια χωράφια που πρόσθεσε η νύφη στη φάρμα, και που την έκαναν αρκετά μεγάλη για να εξασφαλίζει το βιός του ζευγαριού.

Αλλά και σε ένα ποίημα που απλώς περιγράφει ένα τοπίο μπορεί να επιτευχθεί κάτι αν τα πράγματα που δημιουργούν οι άνθρωποι ενσωματωθούν στο τοπίο.

Η πανουργία είναι απαραίτητη για την εξάπλωση της αλήθειας.

Περίληψη
Η μεγάλη αλήθεια του καιρού μας είναι ότι η ήπειρός μας υποχωρεί μπροστά στη βαρβαρότητα επειδή η ατομική ιδιοκτησία των μέσων παραγωγής συντηρείται με τη βία. Το να αναγνωρίσεις απλώς αυτή την αλήθεια δεν είναι επαρκές, αλλά αν δεν το αναγνωρίσεις, δεν μπορείς και να ανακαλύψεις καμμία άλλη αλήθεια που έχει σημασία. Τι εξυπηρετεί το να γράφεις κάτι θαρραλέο που δείχνει ότι η κατάσταση στην οποία περιερχόμαστε είναι βάρβαρη (κάτι που είναι αλήθεια) αν δεν είναι ξεκάθαρο το γιατί περιερχόμαστε σ’ αυτή την κατάσταση; Θα πρέπει να πούμε ότι χρησιμοποιούνται βασανιστήρια για να συντηρηθούν οι σχέσεις ιδιοκτησίας. Φυσικά, όταν το λέμε αυτό, χάνουμε πολλούς φίλους που είναι ενάντιοι στα βασανιστήρια μόνο και μόνο επειδή νομίζουν ότι οι σχέσεις ιδιοκτησίας μπορούν να επιβιώσουν χωρίς βασανιστήρια· κάτι που είναι αναληθές.

Θα πρέπει να λέμε την αλήθεια για τις βάρβαρες συνθήκες στη χώρα μας ώστε να γίνει αυτό που πρέπει για να βάλει ένα τέλος σε τέτοιες συνθήκες —αυτό, δηλαδή, που θα αλλάξει τις σχέσεις ιδιοκτησίας.

Επιπλέον, πρέπει να λέμε την αλήθεια σ’ αυτούς που υποφέρουν περισσότερο από τις υπάρχουσες σχέσεις ιδιοκτησίας και που έχουν το μεγαλύτερο συμφέρον στην αλλαγή τους — στους εργάτες και σε όσους μπορούμε να κάνουμε συμμάχους τους γιατί δεν έχουν στην πραγματικότητα έλεγχο στα μέσα παραγωγής αν και μοιράζονται τα κέρδη τους.

Και πρέπει να προχωρήσουμε με πανουργία.

Και οι πέντε δυσκολίες θα πρέπει να ξεπεραστούν την ίδια στιγμή, γιατί δεν μπορούμε να ανακαλύψουμε την αλήθεια για τις βάρβαρες συνθήκες χωρίς να σκεφτόμαστε αυτούς που υποφέρουν από αυτές. Δεν μπορούμε να προχωρήσουμε χωρίς να αποτινάξουμε κάθε ίχνος δειλίας. Και όταν ψάχνουμε να διακρίνουμε την πραγματική κατάσταση των πραγμάτων σε ό,τι αφορά όσους είναι έτοιμοι να χρησιμοποιήσουν την γνώση που τούς δίνουμε, θα πρέπει επίσης να αναλογιστούμε την αναγκαιότητα του να τούς προσφέρουμε την αλήθεια με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνει όπλο στα χέρια τους, και την ίδια στιγμή θα πρέπει να το κάνουμε με τέτοια πανουργία που ο εχθρός να μην ανακαλύψει και να μην παρεμποδίσει την προσφορά της αλήθειας.

Και αυτό είναι που απαιτείται από ένα συγγραφέα όταν του ζητάμε να γράψει την αλήθεια.

Μετάφραση από τα αγγλικά: Αντώνης Μπαλασόπουλος
Πηγή: Unsere Zeit (Paris), VIII, αριθμ. 2/3, Απρίλης 1935.
Μετάφραση στα αγγλικά: Richard Winston, 1948.

Αρχική δημοσίευση: Radical Desire