Η Αλήθεια των Παραμυθιών

/florineanews.blogspot.gr/

Το παραμύθι αποτελεί μια απλή και σύντομη λαϊκή ιστορία, η οποία μπορεί να σχετίζεται με την πραγματικότητα, αλλά κατεξοχήν είναι επινοημένη και φαντασιακή. Σχετική είναι η έννοια του μύθου και οι διαφορές τους είναι συχνά δυσδιάκριτες. Η πρώτη εμφάνιση
παραμυθιών χάνεται στα βάθη της ιστορίας ενώ η μετάδοσή τους βασίζεται στην προφορική μεταβίβαση από γενιά σε γενιά.

Ορισμένα χαρακτηριστικά είναι σταθερά και κοινά σε όλα τα είδη των παραμυθιών. Η πλοκή είναι απλή και περιγράφεται με τον απλούστερο δυνατό τρόπο, ενώ η ποικιλομορφία αποφεύγεται συστηματικά. Κάθε στιγμή πρωταγωνιστές είναι μόνο δύο πρόσωπα, τα οποία έρχονται άμεσα αντιμέτωπα, ενώ στο τέλος επικρατεί συνήθως το πιο αδύναμο. Η πλειοψηφία των παραμυθιών δημιουργήθηκε στη μακρά περίοδο του Μεσαίωνα και οι βάρβαρες συνθήκες της εποχής αναπαράγονται με κάθε ευκαιρία. Το περιεχόμενο και οι έννοιες παραπέμπουν στο φόβο για τα φυσικά φαινόμενα, στην εύκολη πίστη σε υπερφυσικά και μαγικά γεγονότα, στη στενή σχέση με τα οικόσιτα ή άγρια ζώα και στην προσπάθεια εξήγησης του κόσμου με τις λιγοστές γνώσεις της εποχής. Έχουν περιγραφεί πολλά είδη παραμυθιών, αλλά για λόγους απλότητας μπορούμε να τα κατατάξουμε σε τρεις κατηγορίες. Η πρώτη αναφέρεται σε ισορροπίες του βασιλικού-φεουδαρχικού καθεστώτος και στη σχέση ενός φτωχού πλην ικανού αγοριού ή κοπέλας, τα οποία καταφέρνουν, αντίστοιχα, να γίνουν βασιλιάς ή σύζυγος πρίγκιπα με αίσιο τέλος, με παραδείγματα την Σταχτοπούτα, τη Χιονάτη κλπ. Μια άλλη κατηγορία περιλαμβάνει φανταστικά όντα όπως δράκους, εξωτικά κλπ, τα οποία έρχονται αντιμέτωπα με τον άνθρωπο με ποικίλη κατάληξη. Τέλος, υπάρχουν τα παραμύθια με ανθρωποποιημένα ζώα, την παράδοση των οποίων ξεκίνησε ο αρχαίος παραμυθάς Αίσωπος, κυρίως με εκπαιδευτικό και διδακτικό χαρακτήρα. Σε ορισμένες περιπτώσεις η ιστορία του παραμυθιού σχετίζεται με ένα πραγματικό γεγονός, συνήθως τρομακτικό και αποκρουστικό, το οποίο τροποποιήθηκε μερικώς για να είναι ευχάριστο, όπως συμβαίνει με εκείνα που συλλέχθηκαν από τους Γερμανικής καταγωγής αδελφούς Γκριμ. Για παράδειγμα η Κοκκινοσκουφίτσα περιλαμβάνει την κατασπάραξη ανθρώπου από άγριο λύκο.

Αναμφισβήτητη είναι η επίδραση των παραμυθιών στην εκπαίδευση και ψυχισμό των παιδιών. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα συναισθήματα και οι σκέψεις που προκαλούν τα παραμύθια προετοιμάζουν τα παιδιά για συγκεκριμένους κινδύνους και προκλήσεις που θα συναντήσουν στο μέλλον και τα βοηθούν να συνειδητοποιήσουν και να ελέγξουν τις φοβίες τους. Μέσω της ταύτισης με έναν από τους χαρακτήρες, είτε τον "καλό" είτε τον "κακό", το παιδί μπορεί να εξωτερικεύσει ελεύθερα και σε ασφαλές περιβάλλον τον χαρακτήρα και την φαντασία του, γεγονός που δεν μπορεί να πράξει στον πραγματικό κόσμο. Για παράδειγμα, οι εισβολείς και οι λύκοι τα μαθαίνουν να προστατεύονται από επικίνδυνες καταστάσεις, ενώ η αντιπαράθεση του καλού και του καλού, της ανδρείας και της δειλίας, του πλούτου και της φτώχιας κλπ διευρύνουν τα όρια αντίληψης και ανοχής της ανώριμης ψυχής τους. Τέλος, τα παραμύθια, συνήθως μεταφερόμενα από τη γιαγιά, βοηθούν με έναν ανεξήγητο τρόπο στη συμμόρφωση των παιδιών και στην υπακοή τους σε συνήθειες, τις οποίες διαφορετικά δεν θα ακολουθούσαν.

Από την εποχή του Αισώπου μέχρι τους σύγχρονους Ευρωπαίους συγγραφείς το παραμύθι συνοδεύει τον άνθρωπο καθόλη τη διάρκεια της ζωής του, λόγω της απλότητας και εγγύτητάς του με τα καθημερινά γεγονότα. Σίγουρα, τα παραμύθια είναι πιο αληθινά από τα κεκαλυμμένα ψέματα, με τα οποία "τρέφονται" και διασκεδάζουν οι ενήλικες.

Βαγγέλης Τσούκας