Τον Ιούλη του 1936 ξεκίνησε το μεγαλύτερο κοινωνικό πείραμα στην σύγχρονη ανθρώπινη ιστορια. Η Ισπανική επανάσταση η προσπάθεια να οικοδομηθεί μια λειτουργική κοινωνία χωρίς κράτος και καπιταλισμό σε πλήρη κλίμακα έχει αφήσει, εκτός απο την πίκρα της ήττας που στοίχειωσε έκτοτε το αναρχικό κίνημα παγκόσμια, μια τεράστια κληρονομιά πειραματισμού, μια εμπειρία σε μεγάλο βαθμό ανεκμετάλλευτη. Ο αναρχισμός μετά το 36, είτε με την μορφή μιας ιδεολογικοποιημένης αναπόλησης περασμένων μεγαλείων (όπως πχ έγιναν μετά το 1989 οι ορθόδοξοι σταλινικοί) είτε με τη μορφή ακατάσχετης πολιτικής ηθικολογίας σε ένα φανταστικό καμβά “πραγματικότητας” μικρόκοσμων, έχει ενσωματώσει την λογική του “αιώνια χαμένου”. Τίποτα δεν έχει ιδιαίτερη σημασία αν πιστεύεις ότι θα μείνει στο κεφάλι σου: μπορείς να αδιαφορείς για τις συνέπειες των επιλογών ή των τακτικών, μπορείς μέχρι και να ονειρεύεσαι μια κοινωνία που επιστρέφει στα δέντρα. Για τους αναρχικούς όμως των επαναστάσεων το πως θα διανεμηθούν τα αγαθά που παράγονται, το πως θα αποτραπεί η δημιουργία μιας νέας προνομιούχας τάξης πάνω απο τον τάφο της παλιάς ήταν ζητήματα που έπρεπε να απαντήσουν ή να χαθούν.
Το ζήτημα του νομίσματος τέθηκε απο την πρώτη στιγμή στις απελευθερωμένες περιοχές της Ιβηρικής. Οι χιλιάδες κολλεκτίβες, τα αυτοδιαχειριζόμενα εργοστάσια δεν πρόλαβαν να δώσουν μια ενιαία απάντηση. Παρόλα αυτά δοκιμάστηκαν διαφορετικά μοντέλα και σε μεγάλο βαθμό λειτούργησαν: τροφοδότησαν τις πόλεις με τρόφιμα, τροφοδότησαν το μέτωπο με όπλα, εξασφάλισαν μια πρωτοφανή για την εποχή δημόσια πρόνοια.
Το κείμενο που ακολουθεί είναι μία από αυτές τις προσεγγίσεις. Δεν θα μπορούσε βέβαια να προταθεί κάτι τέτοιο σε σημερινές συνθήκες: το 1936 η καπιταλιστική οικονομία ακόμα λειτουργούσε στη βάση των αποθεμάτων χρυσού (και είναι εντυπωσιακή η κριτική που κάνει το κείμενο στον κανόνα του χρυσού 10 σχεδόν χρόνια πριν την κατάργησή του από τον ίδιο τον καπιταλισμό). Επίσης τότε, ήταν ακόμα ζωντανές οι αυταπάτες για την ΕΣΣΔ και τις οικονομικές προτάσεις του Μαρξισμού-Λενινισμού.
Αξίζει τέλος να σημειωθεί ότι η πρόταση αυτή, μέσα στα πλαίσια του αναρχοσυνδικαλιστικού ρεύματος του αναρχισμού (με το αναρχικό συνδικάτο της CNT ξεπερνά το 1 εκατομύριο μέλη), δεν έγινε απο ειδικούς. Έγινε απο εργάτες. Και έγινε πάνω στη βάση των πραγματικών αναγκών μια καινοφανούς κοινωνικής και παραγωγικής αναδόμησης απο το μηδέν. Ενώ ταυτόχρονα ήταν με το όπλο στο χέρι μαχόμενοι την αστική τάξη, το φασισμό αλλά και τον σταλινισμό.
Το κείμενο είναι απο το βιβλίο του Φρανκ Μιντζ “Αναρχοσυνδικαλισμός & Αυτοδιαχείριση στην Ισπανία” Εκδόσεις Καινά δαιμόνια
Παράδειγμα νομισματικής μεταρρύθμισης και περίγραμμα της νομισματικοπιστωτικής κυκλοφορίας σε μια κοινωνική οικονομία
Το πρόγραμμα αυτό συντάχθηκε από τεχνικούς και εργάτες της CNT στην κλωστοϋφαντουργική βιομηχανία της Καταλονίας.
Το πρώτο στάδιο της σημερινής επανάστασης θα είναι μια οικονομική και νομισματική επανάσταση αλλιώς δεν θα είναι επανάσταση. Ο μετασχηματισμός του νομισματικού συστήματος είναι εξίσου σημαντικός με τη λειτουργία της οικονομίας, αν θέλουμε να έχουμε μια βιώσιμη κοινωνία.
Το νομισματικό σύστημα είναι ένα σύστημα μέτρησης και σύγκρισης της αξίας των πραγμάτων, ακριβώς όπως το μετρικό σύστημα είναι ένα σύστημα μέτρησης και σύγκρισης του μεγέθους των πραγμάτων.
Η κατάργηση του χρήματος δεν είναι επομένως δυνατή σε μια οργανωμένη κοινωνία, γιατί η ανάγκη να συγκρίνουμε τα πράγματα και να τα ανταλλάσσουμε είναι προφανής για κάθε άνθρωπο, ακόμα και για αυτόν που ζει μόνος.
Όπως όλα τα συστήματα μέτρησης και σύγκρισης, το νομισματικό σύστημα είναι χτισμένο πάνω σε μια υποκειμενική βάση. Αυτή την υποκειμενική βάση πάνω στην οποία είναι χτισμένο το νομισματικό σύστημα είναι που πρέπει να αλλάξουμε ή να μεταρρυθμίσουμε ριζικά, ακριβώς όπως το σύστημα μέτρησης και σύγκρισης των μεγεθών άλλαξε σε πολλές χώρες μετά την Γαλλική επανάσταση.
Πρέπει να καταλάβουμε ότι το να αντικαταστήσουμε το σημερινό νομισματικό σύστημα με ένα σύστημα κρατικών ομολόγων δεν σημαίνει κατάργηση του χρήματος. Σημαίνει απλά να αντικαταστήσουμε τη σημερινή υποκειμενική βάση με μια άλλη υποκειμενική βάση για τις συναλλαγές. Μπορούμε αλήθεια να φανταστούμε σοβαρά ότι τα ομόλογα – που το καθένα από αυτά προορίζεται για εντελώς διαφορετική χρήση- είναι ικανά να αντικαταστήσουν με επιτυχία το σημερινό νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα που θεωρείται μια σχεδόν τέλεια επιστήμη μέτρησης της αξίας των πραγμάτων;
Είναι απαραίτητο να κατανοήσουμε ότι το σημερινό νομισματικό και χρηματοπιστωτικό σύστημα πρέπει να μεταρρυθμιστεί με τρόπο που να διατηρήσει όλα τα σημερινά του προτερήματα, όπως προέκυψαν από την οικονομική πείρα πολλών γενεών ανθρώπων, αλλά να εξαφανίσει όσο αυτό είναι δυνατόν τα μειονεκτήματα του που η μηχανοποίηση της παραγωγής κάνει προφανή.
Το σημερινό νομισματικό σύστημα δεν μπορεί να λάβει υπόψη του την καθημερινά αυξανόμενη παραγωγή, πρώτον γιατί έχει έλλειψη σε αποθέματα χρυσού και δεύτερον εξαιτίας της μονοπώλησής και απόκρυψης χωρίς όρια – και για πολύ μεγάλα διαστήματα – αποθεμάτων χρυσού και συναλλάγματος.
Πρέπει με το δεδομένο αποθεματικό χρυσού που υπάρχει σήμερα, να δημιουργήσουμε ένα πιο ευέλικτο νομισματικό σύστημα. Η οικονομική και κοινωνική επανάσταση που επιβάλλει η μηχανοποίηση δεν θα είναι ανθρωπίνως εφικτή εαν δεν καταλάβουμε ότι για πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία η παραγωγή ξεπερνά κατά πολύ τις δυνατότητες κατανάλλωσης που επιτρέπει το σημερινό χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η οικονομική και κοινωνική ανισορροπία προκαλείται απο τη διατήρηση ενός νομισματικού συστήματος τέτοιου, που για να είναι δυνατή η κατανάλλωση των αγαθών που παράγονται και συσσωρεύονται θα χρειάζονταν μια τόσο μεγάλη ποσότητα χρυσού – ή άλλου πολίτιμου μετάλλου – στην οποία είναι εντελώς αδύνατον να υπολογίζουμε.
Χρειάζεται ένα νομισματικό σύστημα που με την ταχύτητα του χαρτονομίσματος και του άμεσου αυτοματισμού των τραπεζικών αντισταθμίσεων, θα προσφέρει τη μίνιμουμ χρηματοπιστωτική εγγύηση που είναι απαραίτητη με τα σημερινά διαθέσιμα αποθέματα χρυσού και πολίτιμων μετάλλων.
Η ριζοσπαστική νομισματική μεταρρύθμιση, που θα επιτρέψει να εξαφανίσουμε το βασικό σκοπό του καπιταλισμού και ταυτόχρονα να δημιουργήσουμε μια λογική και υγιή οικονομία σε αυτή τη βάση, πρέπει να στηρίζεται στον πρακτικό και λειτουργικό διαχωρισμό αυτών των δύο εννοιών: των μέσων παραγωγής και των μέσων κατανάλωσης.
Η εξάλειψη της φετιχιστικής δύναμης του χρήματος δεν θα γίνει πραγματικότητα όσο το ισχύον νομισματικό σύστημα δεν υποχρεώνει όλους μας να κατανοήσουμε αυτή τη διαφορά των εννοιών που μας υπαγορεύουν τόσο τα πρωτόγονα ανθρώπινα ένστικτα όσο και η περιπλοκότητα της σύγχρονης οικονομίας. Το ένστικτο της ιδιοκτησίας είναι εγγεγραμένο στην φύση του ανθρώπου. Είναι αναγκαίο να βοηθήσουμε να ικανοποιηθεί αυτό το ένστικτο σε ότι αφορά τα μέσα κατανάλωσης που είναι απαραίτητα για την απόλυτη ανθρώπινη ελευθερία και από την άλλη να ενισχύσουμε την έμφυτη τάση του προς την κοινοκτημοσύνη στα μέσα παραγωγής, προκειμένου να εξασφαλίσουμε υψηλότερη απόδοση.
Όταν όλα τα αποθέματα σε χρυσό και σε πολύτιμα μέταλλα θα έχουν τεθεί στη διάθεση της Νέας Κοινωνικής Οικονομίας θα αποτελέσουν τη διεθνή εγγύηση του πιστωτικού συτήματος που θα υπαγορεύει ο πρακτικός και λειτουργικός διαχωρισμός, για να το πούμε καλύτερα, ο διαχωρισμός των κοινωνικών αιτιών και αποτελεμάτων της παραγωγής και της κατανάλωσης.
Πάνω στα αποθέματα χρυσού και πολύτιμων μετάλλων που τα γεγονότα του πολέμου και της επανάστασης θα αφήσουν στα χέρια των λαών της Ιβηρικής πρέπει να δημιουργήσουμε το ακόλουθο νομισματιπιστωτικό σύστημα: διαφορετικό με τη διαχείριση των μέσων και των οργάνων της παραγωγής και σε ότι έχει να κάνει με την αγορά και την επικαρπία της ιδιοκτησίας και των μέσων κατανάλωσης από την άλλη, αλλά ενοποιημένο σε ό,τι έχει να κάνει με τησχετική ανταλλακτική αξία.
- Το καταναλωτικό χρήμα
Το καταναλωτικό χρήμα θα έχει μια εμφανή νομισματική κυκλοφορία υπό μορφή χαρτονομίσματος με μεταβλητή αξία μέσα στο χρόνο, με σκοπό να ενθαρυνθεί η κατανάλωση και να αποφευχθεί ο αποθησαυρισμός, χωρίς όμως να καταστραφεί η οικογενειακή και η ατομική αποταμίευση. Το χαρτονομίσμα της κατανάλωσης θα μειώνεται, κατά περιόδους, σε ετήσιο ή τριμηνιαίο ποσοστό, κάτι που θα καθοριστεί σε σχέση με το αν η κυκλοφορία του θα είναι τριμηνιαία ή ετήσια.
Το καταναλωτικό χαρτονόμισμα θα επιτρέπει μόνο την ανταλλαγή προιόντων και μέσων κατανάλωσης και θα αποκλείει εντελώς την αγορά μέσων και οργάνων παραγωγής.
Η πραγματική αξία του καταναλωτικού χαρτονομίσματος θα ορίζεται και θα αλλάζει αμέσως σε παραγωγικό χρήμα με την επιστροφή του στον κύκλο της παραγωγής: βιομηχανία της κατανάλωσης, υγειονομικές και πολιτιστικές υπηρεσίες, ταμεία ατομικής ασφάλισης, εσωτερικό εμπόριο, μεταφορές προσωπικού και υλικού. Το χρήμα θα εξουδετερωθεί ριζικά και θα καταστραφεί, μόλις πραγματοποιηθούν οι διάφορες τραπεζικές αποζημιώσεις σε παραγωγικό χρήμα.
Κάθε χρόνο, ανάλογα με το δείκτη του συλλογικού πλούτου και τις δυνατότητες της παραγωγής, θακαθορίζεται η συνολική ανώτατη ποσότητα ατομικής και οικογενειακής κατανάλωσης και θα ανακοινώνεται η λίστα των μέσων κατανάλωσης που θα μπορούν κανονικά και ελεύθερα να χρησιμοποιούνται και να αγοράζονται με καταναλωτικό χαρτονόμισμα.
Η χρήση καταναλωτικών κεφαλαίων θα είναι ελεύθερη και η κατοχή τους θα επιτρέπει μόνο την κατανάλωση στη Νέα Κοινωνική Οικονομία
- Το παραγωγικό χρήμα
Η παραγωγική νομισματική μονάδα δεν θα έχει ορατή νομισματική κυκλοφορία ούτε μορφή, αλλά η αξία της θα είναι σταθερή και ακλόνητη και δεν θα είναι αντικείμενο κερδοσκοπίας.
Η χρήση του παραγωγικού χρήματος θα είναι υποχρεωτική σε όλες τις δοσοληψίες μέσων παραγωγής, μέσω γραπτών εκτιμήσεων (επιταγές, γραμμάτια κλπ), υπογεγραμμένων απο τα επαγγελματικά συνδικάτα που θα έχουν ρόλο πωλητή ή αγοραστή και θα ελέγχεται απο την τραπεζική υπηρεσία σύμφωνα με τους γενικούς τραπεζικούς κανόνες.
Όλες οι τραπεζικές αποζημιώσεις θα γίνονται κανονικά και με τις πιο γρήγορες ενέργειες, σύμφωνα με το λογιστικό τραπεζικό νόμο της Νέας Κοινωνικής Οικονομίας.
Η διαχείρηση των παραγωγικών κεφαλαίων θα βρίσκεται απαραίτητα και σε απόλυτο βαθμό στα χέρια των επαγγελματικών συνδικάτων και δεν θα επιτρέπεται η χρήση τους απο κανένα άλλο φυσικό ή νομικό πρόσωπο, αν δε βρίσκεται στην οικονομική υπηρεσία των πολιτικών, κοινωνικών και νομικών οργανισμών που είναι αυστηρά απαραίτητοι στην καινούρια οικονομία.
- Στη διεθνή αγορά
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου