Τέλος της γιορτής

Εκεί, γύρω στη δεκαετία του ’70, με την έκρηξη του ’68, χάθηκε από τον αριστερό λόγο, εκτός του κομμουνιστικού, το προλεταριάτο σαν κέντρο της επαναστατικής διαδικασίας.http://e-oikodomos. Και η επανάσταση ενάντια στην άρχουσα τάξη, στο ταξικό κράτος, στο καθεστώς αντικαταστάθηκε από την αμφισβήτηση στο λόγο του συστήματος. Η δράση έγινε συμβολική, όπως το απέδειξε η παντομίμα επανάστασης του ’68. Κι απέμεινε, ως κληρονομιά από την εξέγερση του ’68, η ταύτιση της επαναστατικότητας με την παρέμβαση στο πεδίο του εποικοδομήματος, ως κριτική των θεσμών εξουσίας του καπιταλιστικού κόσμου, που πια αντιμετωπίζονται σαν ξεπερασμένες και καθόλου λειτουργικές και όχι στη βάση της οργάνωσης των παραγωγικών δυνάμεων. Με την ταύτιση της οικονομικής εκμετάλλευσης, της κοινωνικοπνευματικής αλλοτρίωσης και ψυχικής απώθησης, καθώς ανακαλύπτουμε ότι ο Φρόϋντ προεκτείνει την μαρξιστική κριτική, αυτή η κριτική στο σύστημα στηρίχτηκε στην αρχή της μεταφοράς και της αντιστρεψιμότητας.
Παλεύοντας ενάντια στην αστική ηθική συμμαχείς με τον αγώνα εναντίον του ρατσισμού, της φτώχιας κλπ., κάνεις έρωτα και αυτό γίνεται επαναστατική πράξη, ακόμα και τα ναρκωτικά γίνονται ένα από τα μέσα για την πραγματοποίηση της κοινωνικής επανάστασης. Κι αυτή η αντίληψη επιτρέπει τη φαντασιακή συμμετοχή σε μεγάλους αγώνες, χωρίς μάλιστα σημαντική διακινδύνευση.

Η απελευθέρωση των ηθών, της γλώσσας, του τρόπου ντυσίματος, η ευθύτητα στις σχέσεις με τους μεγάλους κλπ. αποτελούν κατακτήσεις που μπορούν μάλιστα να στοιχειοθετήσουν ένα κοινωνικό όραμα. Η επανάσταση, η ανατροπή καταλήγει μια ευφρόσυνος, μεταφυσική δραστηριότητα στην υπηρεσία θεμελιωδών αξιών της αστικής δημοκρατίας. Εισβάλλουν τα νέα επαναστατικά υποκείμενα, μετανάστες, φυλετικές μειονότητες, γυναίκες, φοιτητές, ομοφυλόφιλοι κλπ που θεωρούνται οι νέοι πρωταγωνιστές της επαναστατικής διαδικασίας. Η άρνηση των εκπροσωπήσεων, η υπεράσπιση της αυτονομίας οδηγούν στην ανάπτυξη κινημάτων που βιώνουν αυτή την αυτονομία τους σε διαφορετικές φάσεις και διαχωρισμένα το ένα από το άλλο. Η ανακάλυψη του κοινωνικού κινήματος, και μάλιστα του κοινωνικού σε αντίθεση με το πολιτικό, έρχεται στο προσκήνιο. Κάτω από την προοδευτική και επαναστατική όψη τους όμως βλέπουμε τώρα, με την εμπειρία της μετέπειτα γνώσης, ότι επρόκειτο στην πραγματικότητα για μια μορφή της ατομικής επανάστασης του εγώ.

Το αποτέλεσμα ήταν το όραμα αλλαγής της κοινωνίας να συρρικνωθεί στην ανάπτυξη εναλλακτικών νησίδων μέσα στην κοινωνία, οργανωμένων αυτόνομα, με δικά τους κανάλια και δομές, όπου μπορεί να καταφεύγει κανείς και να ζει λύνοντας τα ατομικά του προβλήματα, χωρίς τις προϋποθέσεις κάποιας συνολικής κοινωνικής ανατροπής. Καταλήγοντας έτσι σε μια πολιτική που έχει αποφορτιστεί από το εκρηκτικό περιεχόμενο των ταξικών αντιθέσεων, το διαπραγματεύσιμο ήταν πια οι τρόποι και οι τακτικές επιβολής της αστικής κυριαρχίας, η διαμόρφωση ενός μπλοκ εξουσίας που στην τελική θα διαχειριστεί, εξασφαλίζοντας τη συναίνεση, τα συμφέροντα των καπιταλιστών και όχι η ταξική έκφραση της αντίστασης των κινημάτων στην κυρίαρχη πολιτική. Κάπως έτσι η αμφισβήτηση και το ξεπέρασμα της κυρίαρχης πολιτικής καταλήγει σε ένα αναμάσημα ρεφορμιστικών αντιλήψεων, εναλλακτικών προτάσεων στα πλαίσια του συστήματος, ενώ το κύμα εγκατάλειψης της πολιτικής συντείνει, από άλλη διαδρομή, στην απομάκρυνση του κοινωνικού από το πολιτικό, στην παραίτηση από τον στόχο ενοποίησης, προσανατολισμού και πολιτικοποίησης των αγώνων με ταξικά χαρακτηριστικά.

Η υποχώρηση του προλεταριάτου από την πολιτική σκηνή σημάδεψε τη συνέχεια της πορείας των διαφόρων κινημάτων που δεν έχουν πια άμεση και πρακτική αναφορά στην εργατική τάξη. Η πολυδιάσπαση σε όλο και πιο ειδικές εσωστρεφείς απομονωμένες ομάδες του κινήματος οδηγούν στην αργή πορεία συρρίκνωσης, αφομοίωσης, εξαφάνισης κινημάτων, οργανώσεων κλπ. Τα σοσιαλδημοκρατικά προγράμματα εκμεταλλεύτηκαν τις αδυναμίες τους και τα αποτελέσματα ξετυλίγονται τώρα ξεκάθαρα στις μέρες μας, μέσα στη διαδικασία όξυνσης της οικονομικής κρίσης. Η καπιταλιστική ανασύνταξη προχωρά με την ένταση της εκμετάλλευσης και της καταπίεσης πάνω σε όλο και πλατύτερα κοινωνικά στρώματα.

Παρόλ’ αυτά, και μέσα σ’ αυτές τις διαδικασίες, η απομόνωση από το εργατικό κίνημα των όποιων αντιδράσεων συνεχίζει να θεωρείται δεδομένο, όπως και η άρνηση της πάλης για τη συνολική ανατροπή του καπιταλισμού. Ακόμα έχουμε την αντίληψη ότι το μόνο που μπορεί να κριθεί είναι η διατήρηση κάποιων δικαιωμάτων που να επιτρέπουν την επιβίωσή μας μέσα στην κρίση. Δεν έχουν διαλυθεί ακόμα οι αυταπάτες μας, που καλλιεργήθηκαν στα χρόνια της ευμάρειας, για τη δυνατότητα ουσιαστικών κατακτήσεων με μονιμότητα μάλιστα και διάρκεια μέσα στον καπιταλισμό, όπου η βασική ταυτότητα που αναγνωρίζεται είναι αυτή του καταναλωτή και όχι αυτού που παράγει, χάνοντας έτσι την ταξική μας συνείδηση. Αυτό το πνεύμα του «εδώ και τώρα», του άμεσου αποτελέσματος, που αντιμετωπίζει τον αγώνα σαν άμεση κατανάλωση προϊόντων, ιδεών κλπ. δίχως τη μεσολάβηση ιδεολογιών και μηχανισμών, μας έκανε να πιστέψουμε ότι η έξοδός μας στις πλατείες για κάποιες μέρες πέρυσι αρκούσε για αλλαγή της πολιτικής της οικονομικής εξαθλίωσης και ότι εναλλακτικές προτάσεις διανομής προϊόντων συνεισφέρουν στην ανατροπή της (ποιος θυμάται ακόμα το κίνημα της πατάτας;).

Οι αγωνιστικές κινητοποιήσεις δεν είναι γιορτή ούτε χάππενιγκ, όπως πολλές μαρτυρίες του κυρίαρχου λόγου διέσωσαν από το Μάη του ’68, και σχεδόν ταύτισαν την εξέγερση με διασκέδαση, φυσική απόρροια του νεαρού της ηλικίας των πρωταγωνιστών της φοιτητών, υποβιβάζοντας την έννοια της επανάστασης σε μια καθαρά βιολογική και καθόλου ιδεολογική και ταξική έκφραση.

Οι ψευδαισθήσεις όμως μας τελειώνουν για να εξακολουθούμε να πιστεύουμε ότι μπορούμε να αλλάξουμε και να ωραιοποιήσουμε τη ζωή μας μέσα στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Σ΄ αυτή την περίοδο ακραίας επιδείνωσης της κοινωνικοπολιτικής πραγματικότητας δεν μπορεί να υπάρξει πια στρατηγική και πολιτικό πρόγραμμα που να εξασφαλίζουν την αξιοπρέπειά και τη ζωή μας αλλά να αγνοούν και πολύ περισσότερο να μην αντιτίθενται στη μικροαστική οργάνωσή της. Μέσα στα πλαίσια του οργανωμένου από τους κυρίαρχους του συστήματος πολιτικού παιχνιδιού, αν αποκλειστεί η προοπτική συνολικής ανατροπής του στην παραγωγική βάση, δεν υπάρχουν άλλες εκδοχές της αντίδρασής μας από την ενσωμάτωση ή τη διάλυση.