Έρωτας: Τι είναι ο Έρωτας; Αλέν Μπαντιού

Αλέν Μπαντιού: Τι είναι ο Έρωτας;

Έγκον Σίλε

Αγκαλιά (Οι Εραστές)

1917

Λάδι σε καμβά

100 x 170.2 εκ.

Osterreichische Galerie, Βιέννη

http://stodivanimetolacan.blogspot.gr

Για διάφορους ορισμούς της αγάπης που δεν θα διατηρηθούν

Η φιλοσοφία ή μια φιλοσοφία συγκροτεί τον τόπο της στη σκέψη μέσω των απορρίψεων και των διακηρύξεων.  Γενικά η απόρριψη των σοφιστών και η διακήρυξη ότι υπάρχουν αλήθειες. Σε αυτή την περίπτωση ισχύει:

A) Η απόρριψη της συγχωνευτικής αντίληψης   για τον έρωτα. Ο έρωτας δεν είναι αυτό που κάνει  Ένα σε έκσταση διαμέσου ενός Δύο που δίνεται δομικά.  Αυτή η απόρριψη είναι ταυτόσημη με την απόρριψη του Είναι- προς – θάνατο. Αυτό συμβαίνει επειδή ένα Ένα μπορεί να θεωρηθεί πέρα από το Δύο μόνο ως απώθηση του πολλαπλού. Έτσι έχουμε την μεταφορά της νύχτας, την επίμονη ιεροποίηση του έρωτα, ο τρόμος  που πραγματώνεται στον κόσμο, ο Τριστάνος και η Ιζόλδη του Βάγκνερ.  Για  τις κατηγορίες μου είναι μια φιγούρα καταστροφής και ως τέτοια σχετίζεται με τη γενόσημη διαδικασία του έρωτα. Αυτή η καταστροφή δεν είναι η καταστροφή του έρωτα αλλά η ανάμνηση ενός φιλοσοφήματος, του φιλοσοφήματος του Ενός.

B) Η απόρριψη του έρωτα ως ακρωτηριασμού. Ο έρωτας δεν είναι η θυσία του Ίδιου στον βωμό του Άλλου. Παρακάτω θα υποστηρίξω ότι έρωτας δεν είναι ούτε  καν  μια εμπειρία του Άλλου. Είναι μια εμπειρία του κόσμου, της κατάστασης κάτω από τη μετα- συμβαντική συνθήκη ότι υπήρχαν Δύο.  Εύχομαι να υφαιρέσω τον Έρωτα από όλη τη διαλεκτική της Ετερότητας.

Γ) Η απόρριψη της «υπερδομικής» ή ψευδαισθησιακής αντίληψης του έρωτα , αγαπητή σε μια πεσιμιστική παράδοση  Γάλλων μοραλιστών. Με αυτή την έννοια εννοώ την αντίληψη σύμφωνα με την οποία η αγάπη είναι ένα διακοσμητικό ομοίωμα που προσπερνά το πραγματικό του σεξ ή ότι η επιθυμία και η σεξουαλική ζήλεια είναι το θεμέλιο του έρωτα. Ο Λακάν περιστασιακά περιτριγυρίζει αυτή την ιδέα όταν λέει ότι για παράδειγμα ότι  ο έρωτας είναι αυτό που υποκαθιστά την αποτυχία της σεξουαλικής σχέσης.  Όμως λέει και το αντίθετο όταν δίνει στον έρωτα έναν οντολογικό χαρακτήρα αυτόν του χείλους του Είναι.  Όμως πιστεύω ότι ο έρωτας δεν παίρνει την θέση από οτιδήποτε. Ο έρωτας συμπληρώνει κάτι που είναι τελείως διαφορετικό. Μόνον καταστρέφεται από πλανεμένη εικασία ότι είναι σχέση.   Αλλά δεν είναι. Είναι μια παραγωγή αλήθειας. Τι Αλήθεια ; ότι και το Δύο και όχι μόνο το Ένα λειτουργούν στην κατάσταση. 

  

Ο διαχωρισμός

Έρχομαι τώρα στις διακηρύξεις .  Αυτό που τίθεται σε ερώτηση είναι μια αξιωματική του έρωτα.  Γιατί να προχωρήσουμε με αυτό τον τρόπο; Στηριζόμενοι στον Πλάτωνα :  Ο έρωτας δεν είναι σε καμιά περίπτωση άμεσα συνειδητή στο ερωτευμένο υποκείμενο. Η σχετική φτώχεια των φιλοσόφων που προχώρησαν σε διακηρύξεις σχετικά με το τι είναι ο έρωτας οφείλεται και είμαι πεπεισμένος για αυτό στο ότι εκκινούν από την οπτική της ψυχολογίας ή από μια θεωρία των παθών.  Αν ο έρωτας υπονοεί τις ανοησίες και τα βάσανα αυτών που είναι ερωτευμένοι δεν ανταποκρίνεται στην ταυτότητά της μέσα από αυτές τις εμπειρίες. Αντιθέτως είναι αυτή η ταυτότητα από την οποία εξαρτάται κάποιος για να γίνει υποκείμενο του έρωτα.  

Η πρώτη μου τοποθέτηση είναι η ακόλουθη:

Α)Υπάρχουν δύο θέσεις της εμπειρίας.

Η εμπειρία στην πιο γενική της έννοια, την κατάσταση. Υπάρχουν δύο θέσεις : οι δύο θέσεις είναι έμφυλες η μία ονομάζεται γυναίκα και η άλλη άνδρας. Για την ώρα η προσέγγιση είναι αυστηρά νομιναλιστική: δεν υπάρχει ερώτημα για εμπειρική, βιολογική ή κοινωνική διανομή. Υπάρχουν δύο θέσεις που θεμελιώνονται αναδραστικά. Η αγάπη είναι αυτή που μας δίνει την εξουσία να μιλάμε για την ύπαρξη των δύο θέσεων. Γιατί; Εξαιτίας της δεύτερης τοποθέτησης η οποία αναφέρει:

Β) Οι δύο θέσεις είναι απολύτως διαχωρίσιμες.

Το απολύτως πρέπει να εκθληφθεί κυριολεκτικά: τίποτα δεν είναι κοινό στις θέσεις του άνδρα και της γυναίκας. Τίποτα. Αυτό σημαίνει ότι  οι θέσεις δεν χωρίζουν σε μέρη την εμπειρία και δεν υπάρχει παρουσίαση που να επηρεάζει τον «άνδρα» ή τη «γυναίκα» όπως ζώνες σύμπτωσης ή διασταύρωσης. Κάθε τι παρουσιάζεται με τέτοιο τρόπο ώστε να μην επιβεβαιώνεται καμία σύμπτωση μεταξύ αυτού που επηρεάζει τη μια θέση και αυτού που επηρεάζει την άλλη. Θα ονομάσουμε αυτή την κατάσταση σχέσεων «διάζευξη». Οι έμφυλες θέσεις είναι υπό διάζευξη αναφορικά με την εμπειρία εν γένει. Η απόκλιση δεν είναι παρατηρήσιμη  και δεν μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο μιας εμπειρίας ή μιας ευθείας γνώσης (savoir). Όλες αυτές οι εμπειρίες ή γνώσεις τοποθετούνται μέσα στον διαχωρισμό και ποτέ δεν θα καταλήξουν σε κάτι που επιβεβαιώνει την άλλη θέση. Για να έχει κανείς γνώση αυτής της απόκλισης-δομική γνώση- πρέπει να υπάρχει μια τρίτη θέση. Αυτό απαγορεύεται από την τρίτη τοποθέτηση:

Γ) Δεν υπάρχει τρίτη θέση.

Η ιδέα μιας τρίτης θέσης εμπλέκει μια φαντασιακή λειτουργία αυτή του αγγέλου. Η συζήτηση σχετικά με το φύλο των αγγέλων είναι τόσο σημαντική επειδή το διακύβευμά της είναι η απόφανση σχετικά με την απόκλιση. 

Η ιδέα μιας τρίτης θέσης εμπλέκει μια φαντασιακή λειτουργία αυτή του αγγέλου. Η συζήτηση σχετικά με το φύλο των αγγέλων είναι τόσο σημαντική επειδή το διακύβευμά της είναι η απόφανση σχετικά με την διάζευξη.

Τι είναι λοιπόν αυτό  που κάνει δυνατό για μένα να αναφερθώ στην διάζευξη χωρίς να προσφύγω ή χωρίς να κατασκευάσω έναν άγγελο;  Εφόσον η κατάσταση είναι ανεπαρκής απαιτεί συμπλήρωση όχι από μια τρίτη δομική θέση αλλά από ένα ενικό συμβάν. Αυτό το  συμβάν αποτελεί την αρχή της ερωτικής διαδικασίας και θα την ονομάζουμε συνάντηση.