Εγωισμός

Εγωισμός, του Victor Serge

http://aixmi.wordpress.comΑποτελεί τη βάση κάθε ζωικότητας. Όντας αναγκαίος, είναι νόμιμος. “Νόμιμος” – τι γραφική γλώσσα. Στην ουσία, η γλώσσα μας είναι σε μικρό βαθμό προσαρμοσμένη στην πραγματικότητα. Θέλω να πω πως, πρωταρχικά και αδιαμφισβήτητα, είναι πέρα από το καλό και το κακό μας· απλά   ε ί ν α ι . Τη βλέπουμε σε διάφορες μορφές που μπορούν να περιοριστούν σε δύο βασικές μορφές, κι αυτό μας επιτρέπει να φανταστούμε μια σύγκρουση ανάμεσα στον αλτρουισμό και τον εγωισμό: εγωισμό του αδύναμου, αλτρουισμό του ισχυρού.

Ο αδύναμος άνθρωπος είναι άπληστος, ιδιοτελής, στενοκέφαλος. Τι είναι ένας αδύναμος άνθρωπος; Ένα ον φτωχό σε δύναμη. Μπορεί ο φτωχός άνθρωπος να δώσει; Να προσφέρει στον εαυτό του την πολυτέλεια της γενναιοδωρίας, της σπατάλης, της ασωτίας; Όχι. Προσέχει κάθε πέννα του, παραμονεύει για κάθε ευκαιρία προκειμένου ν’ αυξήσει τη μικροσκοπική του ορδή. Αυτός βρίσκεται – κι είναι αναμφίβολα σωστό, υποχωρώντας διαρκώς στον εαυτό του και αξιοποιώντας ό,τι μπορεί προκειμένου να επιβιώσει – στον αντίποδα του αλτρουισμού.

O αλτρουιστής; Είναι αυτός που δίνεται, εξασκείται, είναι σπάταλος με τον εαυτό του, πράγμα που δείχνει πως έχει τα μέσα για νάναι έτσι. O αλτρουισμός δεν είναι τίποτε άλλο παρά η λογική μορφή του εγωισμού του ισχυρού. Η καλοσύνη, η γενναιοδωρία, η αφοσίωση, η απάρνηση είναι χαρακτηριστικά δύναμης και υγείας. Είναι ένας εγωισμός ανώτερων χαρών, επειδή δεν αυξάνει μόνον τη ζωτικότητα κείνου που τη νιώθει, αλλά επίσης προκαλεί σε άλλους μια αύξηση της ζωτικότητας. Η λέξη “ανώτερη” εδώ δεν έχει καμμιά ηθική αξία: είναι τόσο ανώτερη σε σχέση με τη ζωή που θάπρεπε να το κατανοήσουμε. Υπάρχει κάποια αξία στον ισχυρό στο νάναι ισχυρός; Μπορούμε να το παραδεχτούμε αυτό μόνον όταν είναι ζήτημα ενός ατόμου πούχει ενισχυθεί απ’ τη δική του βούληση. Ακόμη και τότε ο αυστηρός ντετερμινιστής μπορεί να διαμαρτυρηθεί. Ας τον αφήσουμε κει με την ηθικολογία του.

Όπως η βούληση, φαίνεται πως ο εγωισμός τροποποιείται απ’ την κληρονομικότητα, την εκπαίδευση, και συγκεκριμένες ασθένειες. Θάπρεπε να τα έχουμε κατά νου προκειμένου να εξηγήσουμε τούτες τις τερατωδίες: το άτομο πούναι δυνατό και χυδαία εγωιστικό, και τ’ άλλο που θαυμάζουμε: τους αδύναμους, που ενισχυμένοι απ’ την πεποίθησή τους, γίνονται αλτρουιστές – ηρωικά.

1913

Μετάφρ. aixmi