Αντιφασιστική Ισπανία ,1936-39

Αντιφασιστική Ισπανία ,1936-39

Εισαγωγή

Όσο η βαρβαρότητα του πολέμου ξεκληρίζει ολόκληρους λαούς και η εκμετάλλευση της παγκόσμιας εργατικής τάξης έχει φέρει μια εγκληματική ανισότητα και φτώχεια, τόσο γίνεται αναγκαίο μια διέξοδος για τους εκμεταλλευόμενους, κομμάτι αυτής της αναζήτησης είναι και τα συμπεράσματα από το παρελθόν. Αυτή η διαδικασία εξαγωγής συμπερασμάτων από την εμπειρία της εργατικής τάξης είναι όσο ποτέ άλλοτε αναγκαία. Το παρακάτω κείμενο επιχειρεί απλώς να θίξει ελάχιστες πτυχές ,από την πάλη των τάξεων στην Ισπανία το 1936-1939. Πτυχές από τις αντιθέσεις των οργανώσεων ,των κομμάτων και των αντίστοιχων πολιτικών γραμμών και τακτικών στα χρόνια της επανάστασης στην Ισπανία.

Μια σύγκριση Ισπανίας του 36 - Ρωσίας του 17

Mερικά στοιχεία: Η ρώσικη επανάσταση είχε ήδη πίσω της 3 χρόνια εμπόλεμης κατάστασης στην Ρωσία με 1.7 εκατομμύρια νεκρούς με έναν επικείμενο λιμό και μια κατεστραμμένη οικονομία. Ήδη με την έναρξη της Ρώσικης επανάστασης ,η ντόπια αντίδραση είχε βοήθεια όχι απλώς σε υλικό και πολιτική στήριξη αλλά με στρατό 14 (!)(μέχρι και της Ελλάδας επί Βενιζέλου) χωρών. Οι ρώσοι επαναστάτες δεν είχαν να κάνουν μόνο με την ντόπια ένοπλη αντίδραση αλλά και με στρατό άλλων 14 χωρών σε αντίθεση με την βοήθεια που είχε ο Φράνκο που περιλάμβανε μόνο την Γερμανία και την Ιταλία. Με έναν σαφέστατα πιο ολιγάριθμο και ανίκανο για διοικητικές και τεχνικές θέσεις εργασίας προλεταριάτο από την Ισπανία(73% αναλφάβητοι στην Ρωσία ενώ 47% στην Ισπανία).Η Ισπανία σημειωτέον παρόλη την καθυστέρηση της βίωσε μια εκβιομηχάνιση τα χρόνια του πολέμου μιας και είχε παραμείνει ουδέτερη. Το προλεταριάτο στην Ισπανία πρέπει να ήταν τουλάχιστον διπλάσιο της Ρωσίας ως προς ποσοστό του συνολικού πληθυσμού.(5% στην Ρωσία , 10 % στην Ισπανία). Οι επαναστάτες στην Ρωσία δεν είχαν καμία βοήθεια(άψυχη ή έμψυχη) από κανέναν από το εξωτερικό σε αντίθεση με την Ισπανία όπου είχαν τόσο από την ΕΣΣΔ-τις Διεθνές Ταξιαρχίες και το Μεξικό(παρόλο που δώθηκε με όρο την διαφύλαξη του Λαϊκού Μετώπου και της αστικής νομιμότητας).

Από το 1917 και έπειτα η παγκόσμια επανάσταση είχε που να στραφεί... (ακόμη και αν αυτή η ελπίδα δεν ήταν παρά μόνο μια αυταπάτη λόγω της Σταλινικής πολιτικής γραμμής για σοσιαλισμό σε μια χώρα) , στην ΕΣΣΔ, όπως συνέβη και με την Ισπανία.

Όλες οι παραπάνω καταστάσεις συνηγορούν ότι το Ισπανικό προλεταριάτο βρισκόταν ,από πολιτιστική πολιτική και οικονομική σκοπιά τις πρώτες μέρες της επανάστασης σε ευνοϊκότερη κατάσταση από το ρώσικο προλεταριάτο των αρχών του 1917.

Η πολιτική του Λαϊκού Μετώπου

Το Λαϊκό Μέτωπο ως μια κοινοβουλευτική συμμαχία των ΚΚ με «προοδευτικά» κόμματα της αστικής τάξης για την αντιμέτωπιση του φασισμού, ήταν μια πολιτική που αποφασίστηκε στο 7ο Συνέδριο της 3 Διεθνούς το 1935 υπό τον Στάλιν και τον Δημητρώφ. Μια ιδιότυπη συμμαχία με πρωταρχικό στόχο την υπεράσπιση της δημοκρατίας από τα ΚΚ έναντι του φασισμού αφήνοντας την σοσιαλιστική επανάσταση στην άκρη. Η συγκεκριμένη πολιτική είχε ,όπως θα δειχθεί και παρακάτω, ως αποτέλεσμα αφενός να προωθήσει τα συμφέροντα της γραφειοκρατίας της ΕΣΣΔ εντάσσοντας το παγκόσμιο εργατικό κίνημα ως ένα παρακλάδι της εξωτερικής πολιτικής της ΕΣΣΔ αφετέρου να συμβάλλει στην αντεπανάσταση και κατά συνέπεια στην αποτυχία εργατικής απόκρουσης του φασισμού. Προπολεμικά ,δύο Λαϊκά Μέτωπα ανήλθαν στην εξουσία στην Ισπανία και την Γαλλία. Αν και το Λαϊκό Μέτωπο συνέχισε να αποτελεί το κύριο μέτωπο απεύθυνσης των ρεφορμιστικών ΚΚ έως σήμερα με ελαφρές αλλαγές. Το Λαϊκό Μέτωπο της Ισπανίας πήρε την πλειοψηφία στις εκλογές στις 16 Φλεβάρη 1936 και σχημάτισε κυβέρνηση. Το Λαϊκό Μέτωπο απελευθέρωσε όλους τους αριστερούς πολιτικούς κρατούμενους των προηγούμενων εξεγέρσεων, πράγμα που δεν ευχαρίστησε καθόλου τους συντηρητικούς. Η κυβέρνηση επίσης εγκαινίασε μια ατονική αγροτική μεταρρύθμιση. Αλλά μέτρα ήταν η μεταφορά δεξιών στρατιωτικών σαν τον Φράνκο σε πόστα εκτός Ισπανίας και η εξασφάλιση της πολιτικής και διοικητικής αυτονομίας της Καταλωνίας. Ως αποτέλεσμα αυτών των μέτρων οι αστοί μετέφεραν μεγάλα κεφάλαια εκτός Ισπανίας. Αυτό δημιούργησε μια οικονομική κρίση και η αξία της πεσέτας έπεσε που είχε ως συνέπεια να ζημιώσει το εμπόριο και τον τουρισμό. Καθώς οι τιμές ανέβαιναν και οι εργάτες απαιτούσαν υψηλότερους μισθούς και απάντησαν με οι απεργίες. Το Λαϊκό Μέτωπο δεν άργησε όμως να δείξει τα ταξικά του όρια. Παρόλη την έντονη κινητικότητα του φασίστα στρατηγού Φράνκο , το Λαϊκό Μέτωπο αρνήθηκε να εξοπλίσει τους εργάτες ακόμη και στις 19 Ιουλίου 1936 που έγινε η ανταρσία του Φράνκο και επικράτησε στην μισή Ισπανία. Οι εργάτες αναγκάστηκαν να πάρουν μόνοι τους τα όπλα ενάντια στους φασίστες. Μετά την ανταρσία οι όποιες κατακτήσεις των εργατών και αγροτών υπονομεύτηκαν από το Λαϊκό Μέτωπο για χάρη της δημοκρατικής ενότητας και της αστικής τάξης. Οι κολλεκτίβες υπονομεύτηκαν και οι πολιτοφυλακές αντικαταστάθηκαν με ένα στρατό ιεραρχικό και υπόλογο στην κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου. Αποκορύφωση αποτέλεσε ο Μάης του 1937 όπου το Λαϊκό Μέτωπο ήρθε σε ένοπλη σύγκρουση στην Βαρκελώνη με τους αναρχοσυνδικαλιστές της CNT(αναρχοσυνδικαλιστική εργατική ένωση που ήταν το πιο μαζικό συνδικάτο στην Ισπανία με ως και 1 εκ. μέλη) και το POUM(Κόμμα Μαρξιστικής Ενότητας, με 30.000 μέλη).Όσο και οι δολοφονίες μελών της CNT και του POUM από τους σταλινικούς.

Τα Προβλήματα της Ισπανικής Επανάστασης αποδεικνύουν την αποτυχία του αναρχικού μοντέλου του μικροαστικού σοσιαλισμού

1.Aπειθαρχία και ανοργανωσιά στο μέτωπο

Οι πολιτοφυλακές κατάφεραν να προβάλλουν μια αντίσταση τις πρώτες μέρες της ανταρσίας στο μισό της Ισπανίας (και να μην πετύχει μονομιάς το πραξικόπημα ο Φράνκο σε αντιδιαστολή π.χ. με το πραξικόπημα του Μεταξά τον Αύγουστο του 36) αλλά φαίνεται ως εκεί έφθαναν τα ταξικά όρια μιας τέτοιας στρατιωτικής δομής. Μετά αναδείχθηκε η αναγκαιότητα για μιας πιο συντονισμένης ώστε να φέρει την ολοκληρωτική ήττα του Φράνκο ,να περάσει από την αντίσταση στην επίθεση του άλλου μισού της Ισπανίας. Χαρακτηριστικό είναι ένα απόσπασμα: «Οι μεταφορές ήταν τόσο χαοτικές ώστε οι πολιτοφύλακες στο μέτωπο έμεναν μερικές φορές τέσσερις ημέρες δίχως τρόφιμα· ότι δεν είχε οργανωθεί καμιά ιατρική υπηρεσία για την περιποίηση των τραυματισμένων πολιτοφυλακών· γνωρίζουμε ακόμη και την ακραία περίπτωση των πολιτοφυλακών εκείνων που υπεράσπιζαν τη Μαδρίτη αλλά που στις 7 μ.μ. κάθε μέρα εγκατέλειπαν τις θέσεις τους στο μέτωπο για να πάνε να δούνε τις αγαπημένες τους στη Μαδρίτη.» «Διδάγματα από την Ισπανική Επανάσταση» ,Βέρνον Ρίτσαρντς εκδ. Ελεύθερος Τύπος σελ. 63

2.Αναγκαιότητα ανάπτυξης της παραγωγής.

Η Ισπανία ήταν μια καθυστερημένη χώρα προπολεμικά η γη είχε ανάγκη άρδευσης ,εκτεταμένης χρήσης λιπασμάτων και σύγχρονων μηχανημάτων ενώ η Ισπανία στερούνταν τις πρώτες ύλες για μια μεγάλης κλίμακας βιομηχανία. Οι ξένες αγορές δεν απορροφούσαν ποτέ μεγάλο μέρος των προϊόντων των ισπανών βιομηχάνων ,αλλά ακόμη και αυτές χάθηκαν προσωρινά με την έναρξη του εμφυλίου πολέμου. Εξίσου σημαντικό ήταν το ότι η εξάρτηση της Ισπανίας από το εξωτερικό, για τον εφοδιασμό των βιομηχανιών της με πρώτες ύλες, έγινε ένα σοβαρό πρόβλημα όταν διεκόπη προσωρινά η επαφή με τις πηγές ανεφοδιασμού. Σαν να μην έφτανε αυτό ,το μεγαλύτερο τμήμα της Ισπανικής πολεμικής βιομηχανίας ήταν συγκεντρωμένο σε περιοχή που είχαν καταλάβει οι δυνάμεις του Φράνκο και έτσι, ένα επιπλέον πρόβλημα που αντιμετώπισε η Καταλωνία ήταν η ανάγκη δημιουργίας μιας πολεμικής βιομηχανίας εκ του μηδενός. Αυτό συνεπάγονταν την εισαγωγή ειδικών μηχανών, τον εφοδιασμό ολόκληρων εργοστασίων με νέα εργαλεία και την εκπαίδευση των εργατών ώστε να μπορούν να τα χειριστούν. Σήμαινε επίσης τη δημιουργία μιας χημικής βιομηχανίας και την κατασκευή πολλών πραγμάτων που ποτέ δεν είχαν παραχθεί στην Ισπανία όπως φορτηγά και αυτοκίνητα, τα οποία ως τότε απλώς συναρμολογούνταν εκεί. Μέσα στο πρώτο χρόνο η Λαϊκομετωπική Κυβέρνηση αντιμετώπισε αυτά τα προβλήματα. Αυτά έλαβαν χώρα με τον έλεγχο της παραγωγής και κατανομής και μιας καταγραφής της εργασίας και των προϊόντων, που έκανε η Κεντρική Κυβέρνηση. Μια λαϊκο-μετωπική κυβέρνηση δέσμια της αστικής δημοκρατίας και της ατομικής ιδιοκτησίας στα μέσα παραγωγής. Η Κεντρική Κυβέρνηση απέκτησε τον έλεγχο της βιομηχανίας και τελικώς το κατόρθωσε λίγο-πολύ με την εθνικοποίηση της πολεμικής βιομηχανίας η οποία αποτελούσε τον κύριο όγκο του βιομηχανικού δυναμικού. Αυτό ήταν αναμενόμενο μιας και η Κεντρική Κυβέρνηση διέθετε τον χρυσό που ήταν αναγκαίος για την αγορά από το εξωτερικό των πρώτων υλών που χρειάζονταν η βιομηχανία. Τα αποθέματα χρυσού τα δεύτερα σε μέγεθος στον κόσμο παρέμειναν στα χέρια της Κεντρικής Κυβέρνησης. «Τα αποθέματα χρυσού ήταν για τους ένοπλους εργάτες το κλειδί που θα τους καθιστούσε ικανούς να περάσουν από την άμυνα στην επίθεση. Διότι ,ενώ αληθεύει ότι τους έλειπε η εκπαίδευση και ότι χρειαζόταν συντονισμός των πολιτοφυλακών, τα προβλήματα αυτά ήταν εντούτοις δευτερεύουσας σημασίας σε σχέση με την ανεπάρκεια οπλισμού και μεταφορικών μέσων» σελ. 65 «Διδάγματα από την Ισπανική Επανάσταση» ,Βέρνον Ρίτσαρντς εκδ. Ελεύθερος Τύπος σελ. 63 Ταυτόχρονα ο αναλφαβητισμός απέκλειε σημαντική μερίδα (το 47%)του πληθυσμού από θέσεις που απαιτούσαν πνευματική εργασία διοικητικές, επιστημονικά καταρτισμένες θέσεις εργασίας. Άρα διαιωνιζόταν μια αντίθεση πνευματικής και σωματικής εργασίας και απαιτούνταν μια εκτεταμένη και σχεδιασμένη διαδικασία εξάλειψης του αναλφαβητισμού και ολικής σχολικής εκπαίδευσης.

Ένα τέτοιο έργο δεν μπορούσε να το φέρει σε πέρας ούτε ένα χωριό με την κολλεκτίβα γής του ούτε μια κολλεκτιβοποιημένη επιχείρηση από μόνη της, απαιτούνταν ένα κεντρικό όργανο διακυβέρνησης και μιας και δεν υπήρχε μια επαναστατική κυβέρνηση που να προέκυπτε από εργατικά συμβούλια το έργο ανέλαβε η κεντρική κυβέρνηση του Λαϊκού Μετώπου με δυσμενή αποτελέσματα για τον σοσιαλιστικό χαρακτήρα της επανάστασης και τον ίδιο τον πόλεμο ενάντια στον Φράνκο.

3.Ανισόμετρη ανάπτυξη μεταξύ της ισπανικής επικράτειας.

Η ανισότητα μεταξύ των κολλεκτιβών δημιουργούσε ανταγωνισμό και πλεονάσματα.Η παραγωγή και οι ανταλλακτικές σχέσεις μεταξύ των κολλεκτίβων όταν δεν καθορίζονται από ένα συνειδητά σχεδιασμένο πλάνο καθορίζονται αναγκαστικά από τους νόμους της αγοράς , κατά συνέπεια οξύνονται οι ανισότητες μεταξύ τους ,και δημιουργούνται ανταγωνιστικές σχέσεις (πλούσιες κολλεκτίβες έναντι των φτωχών) που οδηγούν εκ των πραγμάτων στην παλινόρθωση του καπιταλισμού. Η ισπανική εφαρμογή του αναρχισμού αποτέλεσε άλλη μια εκδοχή του μικροαστικού σοσιαλισμού (μικρής κλίμακας παραγωγή συλλογικά ελεγχόμενα κατά μονάδες), όπου οι εργάτες και οι αγρότες της μιας παραγωγικής μονάδας έχουν το δικαίωμα χρησιμοποίησης του πλεονάσματος της συγκεκριμένης μονάδας κατά το δοκούν και όχι η εργατική τάξη ως όλον. Στην Ισπανία υπήρχαν φαινόμενα όπου οι κολλεκτίβες των χωριών δεν παρέδιδαν το πλεόνασμα( η παραγωγή που περίσσευε πέρα από τις άμεσες ανάγκες των παραγωγών) παραγωγής στο μέτωπο ή στην πόλη ή σε άλλες κολλεκτίβες για να καλυφθούν αντίστοιχες ανάγκες αλλά το αποθήκευαν. Μπορεί κάποιος να φανταστεί που θα οδηγούσε αυτή η κατάσταση εάν οξυνόταν και επικρατούσε μακροπρόθεσμα: κάθε κολλεκτίβα και εργοστάσιο που θα είχε αρκετό πλεόνασμα θα πωλούσε κατά το συμφέρον του είτε σε άλλη ισπανική κολλεκτίβα είτε και στο εξωτερικό(!) και οι κολλεκτίβες θα ανταγωνίζονταν μεταξύ τους. Κατάσταση που θα κατέληγε σε έναν ιδιότυπο «σοσιαλισμό» της αγοράς. Με συλλογικές επιχειρήσεις που θα παρήγαγαν και θα διένειμαν βάση του κέρδους. Μάλιστα ο μικροαστικός σοσιαλισμός δεν ξέφευγε ακόμη και από τις παραδοσιακές προκαταλήψεις που συναντιούνται στα μικροαστικά στρώματα όπως ο πατριαρχισμός ,παράδειγμα ήταν κολλεκτίβες όπου οι γυναίκες αμείβονταν λιγότερο από ότι οι άντρες.

Η φυσική ανισότητα της γης λόγω διαφορετικής γονιμότητας του εδάφους όσο και μεταξύ βιομηχανιών λόγω ανισότητας στις πρώτες ύλες ,καθιστά αδύνατη την εξάλειψη του κρατικού μηχανισμού και του χρήματος, τουναντίον υπερτονίζει την αναγκαιότητα μιας επαναστατικής κυβέρνησης που θα επιφέρει την συνολική ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων και την άμβλυνση των ανισοτήτων μεταξύ των κολλεκτίβων γης και των βιομηχανιών.

4.Το αποικιακό ζήτημα του Μαρόκο

Το Μαρόκο εκείνη την περίοδο αποτελούσε αποικία της Ισπανίας και της Γαλλίας. Το βόρειο κομμάτι του Μαρόκου ήταν αποικία της Ισπανίας. Εφόσον η εργατική τάξη της Ισπανίας ήθελε την ήττα του Φράνκο ήταν σημαντικό να παρακινήσουν τον ιθαγενή μαροκινό πληθυσμό σε επανάσταση ενάντια στις Φρανκικές δυνάμεις και να εξασφαλίσουν ότι το Μαρόκο θα ήταν ανεξάρτητο αν νικούσαν τον Φράνκο. Αυτό όμως δεν έγινε ποτέ. Παρόλο που η παραχώρηση αυτονομίας στην Καταλωνία και την χώρα των Βάσκων είχε αυξήσει την επιρροή της αντιφρανκικής μεριάς σε αυτές τις περιοχές δεν έγινε καμία κίνηση ώστε να κερδηθεί η εύνοια των Μαροκινών. Φαίνεται ότι οι αστοί δημοκράτες προτιμούσαν να χάσουν από τον Φράνκο παρά να χάσουν το Μαρόκο. Φοβόντουσαν επίσης ότι εφόσον προέβαλλαν το δικαίωμα στην ανεξαρτησία για το Ισπανικό Μαρόκο μια αλυσιδωτή αντίδραση αντιαποικιακού αγώνα θα ξεκίναγε και θα χανόταν και το υπόλοιπο κομμάτι του Μαρόκου από τα χέρια των αστών της Γαλλίας και θα αποξένωνε και άλλες αποικιοκρατικές χώρες. Παρόλο που πριν τον εμφύλιο όλες οι αντιφρανκικές δυνάμεις είχαν ταχθεί υπέρ της ανεξαρτησίας κατά τον εμφύλιο σιώπησαν όλες. Μόνο το POUM πήρε σαφή θέση κατά την διάρκεια του εμφυλίου υπέρ της ανεξαρτησίας του Μαρόκο. Αφενός το Λαϊκό Μέτωπο και το ΚΚΙ ήταν το εχέγγυο στη διεθνή αστική τάξη για την τιθάσευση της επανάστασης και της διατήρησης της αστικής νομιμότητας στον αγώνα του ενάντια στο φασισμό από το 1935. Άρα η προοπτική ενός αντιαποικιοκρατικού αγώνα που θα παράσερνε μια σειρά αποικίες (μεταξύ αυτών και το γαλλικό Μαρόκο) κάθε άλλο παρά θα ευχαριστούσε το ΚΚΙ ειδικά μετά το σύμφωνο Στάλιν - Λαβάλ. Αφετέρου ο τοπικισμός της CNT και η άρνηση οποιουδήποτε κράτος (ακόμη και στα πλαίσια ενός αντιαποικιακρατικού αγώνα) την έκανε να αγνοήσει το αποικιακό ζήτημα του Μαρόκου.

Συμπεράσματα

Η τροχοπέδη για την νίκη της επανάστασης που εκφραζόταν κατά κύριο λόγο από έναν άναρχο κολλεκτιβισμό (μικροαστικό σοσιαλισμό) έδωσε πάτημα ώστε η πραγματική αναγκαιότητα του συντονισμού και της σχεδιοποίησης των αναγκών του μετώπου της πολεμικής βιομηχανίας και της εν γένει κοινωνίας να εκφραστούν από την γραφειοκρατία δηλαδή τις Λαϊκομετωπικές Κυβερνήσεις της Μαδρίτης και της Καταλωνίας και κυρίως από το Σταλινικό ΚΚΙ. Οι αναρχικοί με την θεωρητική τους αδυναμία στο ζήτημα της εξουσίας και δίχως να προτείνουν κάποια εναλλακτική μορφή λύσης πραγματικών ερωτημάτων ,όπως ποιος θα διαχειριζόταν τον χρυσό; Ποιος θα οργάνωνε τις επιθέσεις στο μέτωπο; πως θα οργανωνόταν το μέτωπο και τι όπλα χρειαζόντουσαν; κατρακυλούσαν σε συμβιβασμούς με το Λαϊκό Μέτωπο και την εξουσία του. Από την Αντιφασιστική Κεντρική Επιτροπή Πολιτοφυλακών στην Καταλωνία στην συμμετοχή στις κυβερνήσεις του Λαϊκού Μετώπου ως υπουργοί. Με το να αρνούνται την εξουσία ήταν σα να την άφηναν θεληματικά σ'αυτούς που την έχουν, στους εκμεταλλευτές. /Γιατί οι αναρχικοί έχασαν την επιρροή τους από το ΚΚΙ;/ Το κύρος που απέκτησε το ΚΚ Ισπανίας και η ΕΣΣΔ με την οργάνωση των Διεθνών Ταξιαρχιών από την Γ΄ Διεθνή(που η διεθνής αίγλη τους θα μείνει στην ιστορία και όχι αδίκως μιας και αποτελεί ως σήμερα μοναδικό φαινόμενο αυτοθυσίας στην ιστορία του εργατικού κινήματος, εργάτες από όλο τον κόσμο να δίνουν την ζωή τους σε μια ξένη χώρα για έναν κοινό σκοπό) και της βοήθειας σε πολεμικό υλικό υποσκέλισαν την ζημιά στο κύρος που έφεραν οι εκκαθαρίσεις των Τροτσκιστών και Αναρχικών και οι όχι και τόσο ευμενείς όροι χορήγησης αυτής της βοήθειας. Οι Αναρχικοί ήταν καταδικασμένοι να υποστούν την ηγεμονία του ΚΚΙ αφού αδυνατούσαν να προσφέρουν την οργάνωση και τον συντονισμό του πολέμου με την άναρχη δομή της κοινωνίας την στιγμή που η ύπαρξη του ΚΚΙ σήμαινε την εξασφάλιση βοήθειας από την ΕΣΣΔ σε όπλα και την συμμετοχή των Διεθνών Ταξιαρχιών. Η ηγεμονία του ΚΚΙ στο αντιφρανκικού μετώπου σήμανε την οριστική τιθάσευση του σοσιαλιστικού χαρακτήρα της επανάστασης και κατά συνέπεια μια μείωση στο ηθικό των εργατών και αγροτών της Ισπανίας.

Για τους επαναστάτες μαρξιστές η επαναστατική μεταβατική κοινωνία που παίρνει την μορφή της δικτατορίας της εργατικής τάξης πάνω στην αστική(ως προς την εξωτερική κοινωνική της μορφή) και της δημοκρατίας των εργατικών συμβουλίων (σοβιέτ) (ως προς την εσωτερική κοινωνική της μορφή). Η εργατική τάξη με την ηγεμονία της πάνω σε μικροαστικά στρώματα όπως των αγροτών καταφέρνει την συμμαχία των εργατών- αγροτών- στρατιωτών όπου αντικατοπτρίζεται σε μια επαναστατική κυβέρνηση. Οφείλει να άρει την ταξική διαίρεση χρησιμοποιώντας την νέα κρατική μηχανή , να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις ώστε να καταργηθεί η σπανή των αγαθών (ειδάλλως δεν έχει νόημα ένας «κομμουνισμός του χωριού» που ο καθένα θα παίρνει σύμφωνα με τις ανάγκες του όσα ψίχουλα θέλει!) και να άρει τον διαχωρισμό πόλης-υπαίθρου / πνευματικής-χειρωνακτικής εργασίας, αυτό θα συντελεστεί με την ανάπτυξη της βιομηχανίας μέσω σχεδιασμένων πλάνων ,την καταπολέμηση του αναλφαβητισμού και του λειτουργικού αναλφαβητισμού ,την διαδικασία να καταστεί κάθε απλός εργάτης ικανός για σύνθετες και διοικητικές εργασίας, να συμβάλλει ώστε η επανάσταση να επικρατήσει σε ευρύτερες περιοχές με ίδιο επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων ειδάλλως δεν μπορεί μια χώρα να βγει από χρόνια συνδυασμένης ανάπτυξης καπιταλισμού που έχει συντελεστεί με άλλες χώρες ,μόνη της ως μια σοσιαλιστική χώρα (λόγω ότι πλέον ο νόμος της ανισόμετρης ανάπτυξης δεν διαθέτει απόλυτη ισχύ βλ. π.χ. καπιταλιστικές ολοκληρώσεις ΕΕ, NAFTA κτλ.)

Η αναγκαιότητα της δικτατορίας του προλεταριάτου, της εργατικής τάξης πάνω στην αστική είναι ένα ως σήμερα αμφιλεγόμενο ζήτημα για το εργατικό κίνημα. Η αναγωγή του σε ιστορικά πλαίσια αποδεικνύει την αναγκαιότητα της στο σήμερα. Με τραγικό τρόπο επαληθεύτηκε στην ισπανική επανάσταση. Το Λαϊκό Μέτωπο ξαναβγαίνει στο προσκήνιο στην Βενεζουέλα του Τσάβες την Βραζιλία του Λούλα και την Κούβα του Κάστρο. Οι δύο πολιτικά ηττημένες γραμμές η Λαϊκομετωπική και η αναρχοκινηματική ακόμη καταφέρνουν και συσπειρώνουν σημαντικά κομμάτια της εργατικής τάξης και της νεολαίας τόσο στα καθ' ημάς όσο και στα αναδυόμενα κινήματα όπως το κίνημα κατά της καπιταλιστικής παγκοσμιοποίησης.

*Χρονολόγιο της Ισπανικής επανάστασης.*

1931 Αστική δημοκρατία

1934 Εξέγερση στις Αστούριες

1935 το 7ο συνέδριο της Τρίτης Διεθνής εγκαινιάζει την πολιτική του Λαϊκού Μετώπου για την αντιμετώπιση του Φασισμού. Συνεργασία των ΚΚ με «προοδευτικά κομμάτια του αστικού μπλοκ» ενάντια στον φασισμό ,δημοκρατική επανάσταση έναντι σοσιαλιστικής. Φλεβάρης 1936 Λαϊκό Μέτωπο Κυβέρνηση στην εξουσία

19 Ιουλίου 1936 Ανταρσία του Φράνκο στο στρατό. Επικρατεί στην μισή Ισπανία

21 Ιουλίου 1936 Σχηματισμός της Κεντρικής Επιτροπής Αντιφασιστικών Πολιτοφυλακών στην Καταλωνία.

18 Σεπτέμβρη 1936 Συμμετοχή του POUM στην Κυβέρνηση της Καταλωνίας.

26 Σεπτέμβρη Συμμετοχή της CNT στην Κυβέρνηση της Καταλωνίας .

2 Οκτώβρη. Διάλυση της Επιτροπής Αντιφασιστικών Πολιτοφυλακών.

4 Νοέμβρη συμμετοχή στην Κεντρική Κυβέρνηση της Μαδρίτης (4 υπουργοί)

Δεκέμβριος του 1936 το POUM αποκλείεται από την κυβέρνηση

Μάης 1937 Συγκρούσεις και εξέγερση στην Βαρκελώνη μεταξύ CNT-POUM και ΚΚΙ

Ιούνιος 1937 απαγόρευση του POUM και δολοφονία του Αντρέ Νιν γ.γ. του POUM

Απρίλιος 1939 Λήξη του εμφυλίου και νίκη του Φράνκο