«Το μεγάλο άφατο κακό στο κέντρο του πολιτισμού μας είναι ο μονοθεϊσμός. Από ένα βαρβαρικό κείμενο της Εποχής του χαλκού, γνωστό ως παλαιά διαθήκη, έχουν γεννηθεί τρεις εχθρικές προς τον άνθρωπο θρησκείες - ο ιουδαϊσμός, ο χριστιανισμός και το ισλάμ. Αυτές είναι θρησκείες με επουράνιους θεούς. Είναι, κυριολεκτικά, πατριαρχικές - ο Θεός είναι Παντοδύναμος Πατέρας - εξού και το μίσος προς τις γυναίκες για 2000 χρόνια, σ’ εκείνες τις χώρες που έχουν πληγεί από τον επουράνιο Θεό και τους επίγειους αρσενικούς αντιπροσώπους του.»
GORE VIDAL
Ούτε η δογματική, ούτε η λειτουργική, ούτε βέβαια η χριστιανική ηθική έχουν κανένα λόγο να διδάσκονται σ’ ένα ουδετερόθρησκο σχολείο μιας ευρωπαϊκής χώρας. Ούτε σαν μάθημα επιλογής, ούτε βέβαια ως υποχρεωτικό μάθημα. Αν οι νέοι θέλουν να γνωρίσουν και να εμβαθύνουν στην οποιαδήποτε θρησκεία καλό είναι να επισκεφθούν τους ναούς και να συζητήσουν με τους κατ’ επάγγελμα ιερωμένους και διακόνους του κάθε δόγματος.
Στα σχολεία διδάσκονται μαθήματα που έχουν σκοπό τη διανοητική, σωματική και πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου. Τα λειτουργικά ή δογματικά στοιχεία της χριστιανικής ή άλλης θρησκείας δεν έχουν να κάνουν με τίποτα από αυτά. Αντιθέτως, η κατεύθυνση της ευρωπαϊκής παιδείας είναι καθαρά ορθολογιστική και λογοκρατική, προσπαθεί να διδάξει και κυρίως να πείσει τους μαθητές να αναζητούν αιτίες και αποδείξεις πίσω από κάθε τι που συναντούν στο μακρύ ταξίδι της γνώσης. Δε νομίζω ότι έχουν καμιά θέση σ’ ένα σύγχρονο και δημοκρατικό σχολείο, οι θεωρίες περί δημιουργίας του κόσμου, περί τριαδικής φύσης του Θεού, περί ανάστασης νεκρών, μετά θάνατον ζωής, δευτέρας παρουσίας κλπ.
Στα σχολεία μας παλεύουμε να γονιμοποιήσουμε τις ιδέες της χειραφέτησης του ανθρώπου, της ισότητας των δύο φύλλων, της αξίας της ανθρώπινης ζωής, της αγάπης και της συνεργασίας μεταξύ όλων των ανθρώπων. Πόσο αντίθετη στην προσπάθεια αυτή είναι η περίφημη χριστιανική Ηθική της δήθεν ισότητας και αγάπης, με ένα θεό πατριάρχη, δυνάστη, τιμωρό και ελεήμονα, δικαστή των ανθρωπίνων πεπραγμένων, που σώζει στο παράδεισο ή στέλνει στα τάρταρα, ανάλογα με την πίστη του προς αυτόν. Πόσο παράταιρα φαντάζουν, ο μισογυνισμός, ο φανατισμός, ο θρησκευτικός πόλεμος, ο αγιασμός των όπλων και λοιπά βαρβαρικά τελετουργικά των μονοθεϊστικών θρησκειών.
Αν θέλουμε (και πρέπει) να δώσουμε μια περισσότερο πνευματική διάσταση στην εκπαίδευσή μας ας την αναζητήσουμε στη φιλοσοφία, στην ηθική, στο αρχαίο αλλά και σύγχρονο θέατρο, στη μουσική, σε όλες τις ανθρωπιστικές σπουδές και στις καλές τέχνες, αλλά όχι στις εξ αποκαλύψεως μονοθεϊστικές θρησκείες.
Κάποιοι ισχυρίζονται το γνωστό στερεότυπο ότι η ορθόδοξη χριστιανική πίστη και εκκλησία αποτελεί μια βασική διάσταση της εθνικής μας ταυτότητας. Δυστυχώς αυτό είναι σωστό. Αλλά κάποια στιγμή η στρέβλωση αυτή πρέπει να ανακοπεί. Η εθνική μας αφήγηση είναι καιρός ν’ αλλάξει σελίδα και να φύγει από το ιδεολόγημα του ελληνοχριστιανικού πολιτισμού. Αν είναι να τη διδάσκουμε ως παράδειγμα προς αποφυγή, καλώς. Αν είναι να αναλύσουμε ιστορικά, κοινωνικά, οικονομικά τον ολέθριο ρόλο της ορθοδοξίας στην εξέλιξη του ελληνικού γένους καμία αντίρρηση. Αλλά αυτό έχει να κάνει με το μάθημα της ιστορίας και όχι με κανένα μάθημα θρησκευτικών.
Επιτέλους ο διαχωρισμός της εκκλησίας από το κράτος έχει αργήσει και είναι μια ευκαιρία ν’ αρχίσει από την κατάργηση των θρησκευτικών στα σχολεία.
Είναι σαφές ότι το σχολείο δεν μπορεί και δεν πρέπει να κάνει πως δεν βλέπει την επίδραση που ασκούν οι θρησκείες σε εκατομμύρια ανθρώπους στον πλανήτη. Οι μαθητές μπορεί να έχουν απορίες για το τι πρεσβεύει η κάθε θρησκεία και ποιος είναι ο ρόλος της σε κάθε κοινωνία. Μπορεί να θέλουν να δουν τις σχέσεις των θρησκειών μεταξύ τους. Ας έχουμε ένα μάθημα θρησκειολογίας στο γυμνάσιο ή και ένα κατ’ επιλογή στο λύκειο, αλλά μέχρι εκεί. Και κυρίως από σκοπιά κοινωνιολογική και όχι βέβαια ως μάθημα κατήχησης της ορθόδοξης χριστιανικής εκκλησίας, όπως γίνεται τώρα.
Οι θρησκείες έχουν συμβολή στην τέχνη και την αισθητική των λαών. Ο ρόλος αυτός μπορεί και πρέπει να αναλύεται στα μαθήματα αισθητικής αγωγής.
H ορθόδοξη εκκλησία της Ελλάδας αρκετά προβάλλεται και διαφημίζει το δόγμα της και το σωτηριολογικό της λόγο μέσα από την παράδοση, τις εορτές - αργίες, τα μυστήρια - κοσμικά γεγονότα αλλά και τους ναούς - καταστήματά της. Καιρός είναι να πάψει να επηρεάζει τις παιδικές συνειδήσεις και μάλιστα μέσα από το σχολείο.
Νομίζω ότι είναι καιρός το κράτος να κινηθεί ώστε να:
- καταργηθεί ο μαζικός, υποχρεωτικός, σχολικός εκκλησιασμός
- καταργηθεί η πρωινή προσευχή σε όλα τα σχολεία.
- καταργηθούν τα θρησκευτικά σύμβολα από τα σχολεία.
- απαλειφθεί τελείως το μάθημα των θρησκευτικών από το Δημοτικό.
- αντικατασταθούν τα θρησκευτικά με στοιχεία θρησκειολογίας στο Γυμνάσιο και
στην Α λυκείου.
- θεσπιστεί ως μάθημα διαλόγου και έρευνας, η Ηθική και οι διαπροσωπικές
σχέσεις, σε συνδυασμό με το βιωματικό εργαστήριο.
- εμπλουτιστεί το μάθημα της ιστορίας με το πραγματικό ρόλο της εκκλησίας και
της θρησκείας στα παγκόσμια μεγάλα ιστορικά γεγονότα.
- εμπλουτιστούν τα μαθήματα της αισθητικής αγωγής με στοιχεία της
εκκλησιαστικής τέχνης.
- απαγορευτεί κάθε απόπειρα κατήχησης μέσα στα σχολεία.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου