Άδειες πόλεις κυβερνάνε»... Άδειες και μίζερες πόλεις, με ανθρώπους δυστυχείς και μόνους.

"Καιρός του σπείρειν, καιρός του θερίζειν"

Το τελευταίο τριαντάφυλλο (φωτ. Josef Sudek,

της Βασιλικής Α. Δραγάτση

από την Αυγή

Εδώ και πολύ καιρό νιώθω ένα πάγωμα, μια περίεργη αδιαφορία. Σαν να μην με αφορά το περίεργο αλισβερίσι των ημερών: το τζογαδόρικο «στοίχημα» που πρέπει να κερδίσει η Ελλάδα, οι επενδύσεις, η ανάπτυξη, οι «αγορές»... Αποδέχομαι την όποια κατηγορία για νηπιακή πολιτική σκέψη, ανωριμότητα, αφέλεια, ακόμα και για υφέρποντα λαϊκισμό... και συνεχίζω...

Αδιαφορώ ακόμα και για το πώς φτάσαμε ώς εδώ... Σε όλα τα χρόνια της συνειδητής ζωής μου, θυμάμαι τους νυν να τα φορτώνουν όλα στους πρώην, τα ίδια ονόματα να ανακυκλώνονται και οι ίδιοι άνθρωποι που δημιούργησαν τα προβλήματα να παριστάνουν τις «μωρές παρθένες» και να υπόσχονται λύσεις... Τόσες «ψυχές μαραγκιασμένες από δημόσιες αμαρτίες» ξεπερνάν τα όρια της αντοχής μου!... Απαξιώνω τον πολιτικό κόσμο της χώρας, μήπως; Δεν περίμενε εμένα για να απαξιωθεί, τα καταφέρνει μια χαρά κι από μόνος του... Δεκαετίες τώρα...!

Βουλιάζουμε! Κάναμε τον κύκλο μας μέσα από αγάλματα και κολώνες και βουλιάζουμε, «κατά πώς λένε οι στατιστικές». Κι αναρωτιέμαι -με κίνδυνο να χαρακτηριστώ «εθνικίστρια»: Αυτή τη χώρα την πονάει κανείς;... Δύο αιώνες τώρα τα ιμάτιά της διαμοιράζονται... «Σαν δανεισμένη πραμάτεια»... Κι όλοι οι αγώνες, ένα πιθάρι των Δαναΐδων, που γεμίζει κι αδειάζει όχι με νερό, αλλά με αίμα, κυριολεκτικά και μεταφορικά... Με το αίμα το δικό μας... Κι όλοι οι αγώνες ατελέσφοροι και χαμένοι... Κι όσοι τους έκαναν σημαία αποδείχτηκαν -πλην ελαχίστων εξαιρέσεων- είτε μέτριοι, είτε ιδιοτελείς επιβήτορες της εξουσίας... «Ιδιοτέλεια να καρπωθείς το αίμα των άλλων»... Κι η αριστερά στη γωνία, αδύναμη, σπαρασσόμενη από τα δικά της λάθη… (δυστυχώς, η «ιδιοτέλεια» δεν χαρακτηρίζει μόνο εκείνους που άσκησαν εξουσία...), ανίκανη να δώσει νέες απαντήσεις στα νέα ερωτήματα...

Ναι, η Ελλάδα βουλιάζει... Σε μια Ευρώπη που βουλιάζει, με ηγέτες που τσακώνονται σαν μικροαστές κυράδες του '60 για την κληρονομιά του μακαρίτη (μόνο «σοκολατάκι και πολύ τους πάει» δεν έχει πει ακόμη η Μέρκελ)! Τα πτώματα, όμως, είναι ανάμεσά τους. Είναι οι πολίτες τους... «Άδειες πόλεις κυβερνάνε»... Άδειες και μίζερες πόλεις, με ανθρώπους δυστυχείς και μόνους... Στο Παρίσι αρκετοί έχουν δουλειά, αλλά δεν έχουν σπίτι... Κοιμούνται κάτω από τις γέφυρες... «Για μια μπουκιά κι ένα ποτήρι»... Αυτή είναι η περίφημη ενωμένη Ευρώπη; Φαντάζομαι ότι, όταν φτάσουμε κι εδώ στο ίδιο σημείο, θα έχει επιτέλους «εξυγιανθεί» και η οικονομία... Υγιείς δείκτες και ασθενής κοινωνία... Κι εγώ που πάντα αγαπούσα τη γηραιά Ευρώπη, με τις ιδέες της, τις επαναστάσεις της, τους ποιητές της, τις μουσικές της, τη δημοκρατία της, νιώθω ξεγελασμένη... Οι λόγοι για τους οποίους την αγάπησα έχουν εκλείψει εδώ και καιρό... Πόσο ρομαντική υπήρξα! Και πόσοι εκμεταλλεύτηκαν τον αφελή ρομαντισμό μου...

Δεν θέλησα να γίνω πλούσια, ούτε να κάνω μεγάλη ζωή..., μόνο να έχω τη δυνατότητα να χαίρομαι τα πράγματα που αγαπάω: ένα θέατρο, ένα ταξίδι, μια όμορφη πόλη... Να ζω με αξιοπρέπεια σε ένα κράτος που να με σέβεται... Τώρα κι αυτά τα λίγα μοιάζουν πολυτέλειες περιττές... Γι' αυτό δεν με νοιάζει τίποτα άλλο πια... Να μπορούσα έστω να πω στον γιο μου εκείνο το παλιό του Αναγνωστάκη «εσύ θα δεις καλύτερες μέρες»... Να του το πω με βεβαιότητα, όμως, και πίστη και όχι σαν παρηγοριά για το άθλιο παρόν... Και στους μαθητές μου, εδώ στην εσχατιά της Ελλάδας, όταν ρωτάνε γιατί να τα μαθαίνουν όλα αυτά, να μπορούσα να απαντήσω με την ίδια σιγουριά: «για να ζήσετε καλύτερα!»... Τώρα με ρωτάνε και η απάντησή μου ακούγεται σαν ανέκδοτο στα αυτιά τους: «Για σάς, για τον εαυτό σας!»... Οι λίγοι που καταλαβαίνουν είναι και η ελπίδα μου...

Η καλύτερη μαθήτρια του σχολείου μετανάστευσε με τους γονείς της στη Γερμανία... «Δεν θέλαμε να φύγουμε, αφού όμως...», μας είπε η μάνα της... Οι εκκρεμείς φράσεις ενίοτε κρύβουν απείρως μεγαλύτερη θλίψη από τις ολοκληρωμένες... «Μεμονωμένη περίπτωση» θα πει κάποιος αισιόδοξος... Μπορεί... Εμείς, όμως, που βλέπουμε το επίπεδο της ζωής μας να πέφτει μέρα με τη μέρα, εμείς που δεν λάβαμε πρόσκληση για το μεγάλο φαγοπότι, κι αν λάβαμε την πετάξαμε, εμείς που δεν γλείψαμε κανέναν ούτε για να διοριστούμε ούτε για να πλουτίσουμε, εμείς τα «κορόιδα», δεν είμαστε μεμονωμένες περιπτώσεις... Σε μας, λοιπόν, χρωστάνε, εμείς δεν χρωστάμε σε κανέναν... Και αρνούμαστε τη συλλογική ευθύνη... Δεν φταίμε... 

Για το μόνο που φταίμε, είναι για τη σιωπή μας... Γενιές ολόκληρες σιωπής... Γιατί βλέπαμε γύρω μας («αριστερά» και «δεξιά») σεσημασμένα λαμόγια να πλουτίζουν με δόλια μέσα από τη μια μέρα στην άλλη και δεν μιλάγαμε (κάπου κάπου απορούσαμε μόνο για το ταλέντο τους να βρίσκουν τρύπες με χρήμα και ευκαιρίες για νομότυπες κομπίνες!). Γιατί τους βλέπαμε να δρουν ανεξέλεγκτα και εξακολουθούσαμε να τους λέμε «καλημέρα», γιατί ξέραμε ότι μας δουλεύουν και κλεινόμασταν όλο και περισσότερο στο μικρόκοσμό μας... Γιατί, όταν η προσωπική ανεντιμότητα έπαψε να αποτελεί κοινωνικό στίγμα, δεν τρομάξαμε. Το αποδεχτήκαμε... Αποφασίσαμε να «καλλιεργήσουμε τον κήπο μας» και να μην τους μοιάσουμε... Να ζήσουμε αθόρυβα, στα σκοτεινά... Αυτή είναι και η μοναδική μας ευθύνη... Καμία άλλη! 

Κι όμως, τώρα τελευταία, έχουμε αρχίσει να βγαίνουμε από το λαγούμι μας, να αναγνωριζόμαστε όσοι μοιάζουμε και να ψιθυρίζουμε δειλά δειλά τις αλήθειες μας! Ελπίζω μια μέρα αυτός ο ψίθυρος να γίνει κραυγή και να τα σαρώσει όλα. Μόνο να έχουμε τον νου μας, να μην καρπωθεί κανείς το αίμα μας...

Διαβάζω στον γιο μου ωραίες ιστορίες με παλιές ξεχασμένες λέξεις: θάρρος, γενναιοδωρία, συνείδηση... Φοβάμαι ότι εν γνώσει μου μεγαλώνω έναν περιθωριακό τύπο... Δεν έχω όμως να του κληροδοτήσω τίποτε άλλο, αυτά έμαθα, με αυτά πορεύτηκα, δεν ξέρω άλλο δρόμο... Όχι, «δεν παραδέχομαι την ήττα»... Κάποια μέρα μπορεί κι εκείνος σαν τους μαθητές μου να με ρωτήσει, γιατί του τα έμαθα όλα αυτά. Την απάντηση θα την έχω έτοιμη: «Για σένα, για τον εαυτό σου»! Ελπίζω να καταλάβει... Κι αν χρειαστεί να με συγχωρέσει... «Καιρός του σπείρειν, καιρός του θερίζειν»! Για όλους μας...

.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.-.

- Δεν ξέρω πού είναι δασκάλα η Βασιλική Δραγάτση που έστειλε αυτή την όμορφη επιστολή στη Αυγή. Δεν ξέρω, αλλά πολύ θα ήθελα να ξέρω, για της στείλω, κάπως-πως, τα "Κάποτε θα 'ρθουν" και "Θα 'ρθει καιρός". Τριάντα τόσα χρόνια πίσω γράφτηκαν, μα μοιάζουν τόσο με το γράμμα της...