Η σημερινή κρίση στην Ευρώπη είναι μια κρίση κρατικής κυριαρχίας

συνέντευξη του Μάικλ Χάντσον

στον Χρόνη Πολυχρονίου

από την Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία 

ΣΧΕΔΙΑ απάτης των τραπεζών και του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος αποκαλεί ο διεθνούς κύρους οικονομολόγος και αναλυτής της Γουόλ Στριτ Michael Hudson τα προγράμματα διάσωσης της Ε.Ε. και του ΔΝΤ για Ελλάδα και Ιρλανδία.

Τα μέτρα λιτότητας που επιβάλλονται τα χαρακτηρίζει οικονομικές στρατηγικές που θα μετατρέψουν τις εμπλεκόμενες χώρες σε νέες Λετονίες (σ.σ.: το παράδειγμα της Λετονίας επικαλέστηκε και ο επικεφαλής του ΔΝΤ Στ. Καν ως επιχείρημα ότι το Ταμείο βοηθά τις χώρες που χρηματοδοτεί), δηλαδή σε κοινωνίες όπου επικρατούν ακραία αντιεργασιακά μέτρα και όπου το βιοτικό επίπεδο συρρικνώνεται με στόχο να ξεπληρωθούν τα χρέη προς τις ξένες τράπεζες.

Ενα πρόσφατο άρθρο σας, «Σχέδια απάτης των πλουσίων και των απλήστων», περιγράφει τα σχέδια διάσωσης της Ε.Ε. και του ΔΝΤ για τις χώρες της ευρωζώνης ακριβώς ως τέτοιου είδους σχέδια. Κατά την άποψή σας, ποια είναι τα κύρια ελαττώματα των σχεδίων διάσωσης για την ευρωζώνη και τι σκοπούς εξυπηρετούν;

Ο χρηματοπιστωτικός τομέας προσπαθεί να αναγκάσει τους πολιτικούς να ρουφήξουν χρήματα από τους εργαζόμενους και τη βιομηχανία για να αποπληρώσουν τους τραπεζίτες. Αυτή η εξέλιξη θα μειώσει σταδιακά τον σχηματισμό κεφαλαίου και θα συμπιέσει προς τα κάτω το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Οι τράπεζες παραποίησαν την πραγματική αξία των ισολογισμών και ως εκ τούτου το τι πραγματικά τους χρωστάνε κάτω από συνθήκες αγοράς. Τώρα, που πήραν τα χρήματά τους και τη σκαπουλάρισαν, η «πραγματική» οικονομία καλείται να πληρώσει.

Καλή προσπάθεια, αν οι τραπεζίτες τα καταφέρουν να αποδράσουν με αυτό το κόλπο που επιχειρούν! Αλλά είμαι χαρούμενος που βλέπω τη Γερμανία να εναντιώνεται στην πρόταση της Ε.Ε. για διπλασιασμό των κεφαλαίων προς το ευρωπαϊκό ταμείο διάσωσης.

Εχετε επίσης γράψει ότι «η Λετονία έχει γίνει ένα πειραματόζωο ως προς το πόσο πολύ μπορεί να μειωθεί το βιωτικό επίπεδο...». Θεωρείτε ότι το ίδιο πράγμα προορίζεται για την Ελλάδα, την Ιρλανδία και για οποιοδήποτε άλλο «γουρουνάκι» έχει την ατυχία να δει τον έλεγχο των δημοσιονομικών του να περνάει στα χέρια της Ε.Ε. και του ΔΝΤ;

Οι ξένοι τραπεζίτες ωθούν την Ελλάδα να γίνει σαν τη Λετονία και να θυσιάσει την οικονομία της προς όφελός τους. Η πραγματικότητα είναι ότι η αποπληρωμή των δανειστριών ξένων τραπεζών κάτω από τους όρους που έχουν επιβληθεί είναι όπως η πληρωμή του φόρου σε μια δύναμη που σας έχει κατακτήσει στρατιωτικά.

Η υπόλοιπη Ευρώπη έχει τώρα τη δυνατότητα να δει τα αποτελέσματα αυτής της άθλιας πολιτικής που εφαρμόζεται στη Λετονία και να τα αποφύγει. Οταν η νεοφιλελεύθερη φούσκα έσκασε, η κυβέρνηση της Λετονίας δανείστηκε από την Ε.Ε. και το ΔΝΤ υπό όρους που επιβάλλουν τόσο βαθιά λιτότητα, που η οικονομία βυθίστηκε κατά πάνω από 20% και η ανεργία εκτινάχθηκε στα ύψη. Παράλληλα, οι φόροι στους μισθούς και τις αμοιβές ανήλθαν στο 68%. Πάνω από το 12% του πληθυσμού αναγκάστηκε να καταφύγει στο εξωτερικό για να βρει δουλειά.

Πώς εξηγείτε την επέμβαση του ΔΝΤ στην κρίση του ευρωπαϊκού χρέους; Οφείλεται αυτό στο ότι η Ε.Ε. στερείται την τεχνική πείρα ή επειδή είναι ετερόρρυθμος εταίρος του πολυεθνικού χρηματικού κεφαλαίου;

Αυτό που θεωρείται «τεχνική πείρα» εκ μέρους του ΔΝΤ είναι κάτι καθαρά πολιτικό, όχι αντικειμενικό και ουδέτερο. Στα χέρια των νεοφιλελεύθερων, «χρηματοοικονομική πείρα» σημαίνει πόσο φορολογήσιμο πλεόνασμα, πόσο διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα και πόσα κέρδη μπορεί να βουτήξει ο χρηματοπιστωτικός τομέας για τον εαυτό του.

Οι πραγματικοί ειδικοί θα ακολουθούσαν τη συμβουλή που έδωσε ο Τζον Μέιναρντ Κέινς τη δεκαετία του 1920 σχετικά με τις γερμανικές αποζημιώσεις και τα ενδοσυμμαχικά δάνεια. Είναι καλύτερα να σβηστούν τα «κακά» χρέη από το να προσπαθήσει μια χώρα να πληρώσει τους πιστωτές της με αντίτιμο τη συρρίκνωση του βιοτικού επιπέδου και των δημόσιων δαπανών στην εκπαίδευση, στην υγειονομική περίθαλψη και σε άλλες βασικές υποδομές. Μια σοφή κυβέρνηση θα υποτάξει τον χρηματοπιστωτικό τομέα στην προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης, του σχηματισμού κεφαλαίου και των αυξανόμενων επιπέδων διαβίωσης. Η πολιτική «Συναίνεση της Ουάσιγκτον» που έχει δρομολογήσει σήμερα για την Ευρώπη η Ε.Ε. και το ΔΝΤ εφαρμόστηκε στις δικτατορίες του Τρίτου Κόσμου στις δεκαετίες του '60, του '70 και του '80 κάτω από την απειλή των όπλων, αλλά η Ευρώπη είναι ελεύθερη να επιλέξει.

Βλέπετε διέξοδο από την κρίση κρατικού χρέους και κρατικής κυριαρχίας που μαστίζουν σήμερα την Ευρώπη;

Το οικονομικό πρόβλημα της Ευρώπης δεν έχει προκληθεί από το «κρατικό χρέος» αλλά από τα κακά δάνεια των τραπεζών, την παραπλανητική χρηματοοικονομική πρακτική και τη νεοφιλελεύθερη άρση των ελέγχων στον τραπεζικό τομέα. Οι «επιδρομείς Βίκινγκ» της Ισλανδίας, η Anglo Irish Bank της Ιρλανδίας και άλλες ξένες τράπεζες προσπαθούν να αποφύγουν απώλειες από χρηματοπιστωτικές αξιώσεις που είναι κατά μεγάλο μέρος φανταστικές, τουλάχιστον όσον αφορά τη δυνατότητα υπερχρεωμένων οικονομιών να πληρώσουν τις υποχρεώσεις τους προς τις τράπεζες. Η «κρίση» μπορεί να επιλυθεί αναγκάζοντας τις τράπεζες να διαγράψουν (write down) τις αξιώσεις τους περί χρέους στο επίπεδο «σκουπιδιών», όπως είναι και το πλέον ρεαλιστικό σενάριο. Δεν υπάρχει κανένας λόγος να καταστραφούν εθνικές οικονομίες υποβαλλόμενες σε περιουσιακό ξεγύμνωμα.

Η σημερινή κρίση στην Ευρώπη είναι μια κρίση κρατικής κυριαρχίας. Το ερώτημα είναι: Ποιος θα έχει τον έλεγχο της οικονομίας, της φορολογικής φιλοσοφίας και των δημόσιων δαπανών; εκλεγμένοι αξιωματούχοι που ενεργούν στο πλαίσιο του δημόσιου συμφέροντος ή μια παρεισφρητική οικονομική ολιγαρχία; Η Ε.Ε. έκανε λάθος να πει στις κυβερνήσεις να πληρώσουν επειδή ακολούθησαν τη συμβουλή της και υπέκυψαν στην πίεσή της να εμπιστευθούν τους χρηματοπιστωτικούς απατεώνες και να ενδώσουν στην απελευθέρωση των τραπεζών. Η ΕΚΤ πρέπει να επιστρέψει χρήματα για τη διάσωση των τραπεζών στις κυβερνήσεις που έπεσαν θύματα. Ανάμεσα σε άλλες αλλαγές, συμπεριλαμβανομένης της φορολόγησης στις χρηματοπιστωτικές συναλλαγές, η Ευρώπη χρειάζεται μια κεντρική τράπεζα που θα μπορεί να κάνει αυτό που υποτίθεται ότι κάνουν οι κεντρικές τράπεζες: να δημιουργεί χρήματα για να χρηματοδοτεί τα κυβερνητικά ελλείμματα. Αλλά η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το άρθρο 123 του Ευρωπαϊκού Συντάγματος, όπως τροποποιήθηκε από τη Συνθήκη της Λισαβόνας, αποτρέπουν την κεντρική τράπεζα να δανείζει στις κυβερνήσεις. Αυτό αναγκάζει τις τελευταίες να επιβάλλουν φόρους.

Ο κρατικός τραπεζισμός δεν είναι απαραιτήτως πληθωριστικός. Χρηματοδοτεί αυτό που είναι απαραίτητο για την ανάπτυξη των οικονομιών: επένδυση στις υποδομές και σχηματισμό κεφαλαίου για την αύξηση της παραγωγικότητας και την ελαχιστοποίηση του κόστους του επιχειρείν.

Προκύπτει ότι αυτό που προκαλεί πληθωριστικές πιέσεις είναι ο δανεισμός από εμπορικές τράπεζες, οι οποίες διογκώνουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων -μη αποδοτικά. Δεν είναι απαραίτητο να συνεχιστούν τα πράγματα ως έχουν. Τα πρόσφατα 30 χρόνια νεοφιλελεύθερης χρηματοοικονομικής πόλωσης είναι αντιστρέψιμα.

- Ο Μάικλ Χάντσον είναι καθηγητής Οικονομικών στο Πανεπιστήμιο του Μισούρι, στο Κάνσας, ενώ διδάσκει παράλληλα στη Σχολή Οικονομικών του Βερολίνου και είναι πρόεδρος του Ινστιτούτου για τη Μελέτη Μακροπρόθεσμων Οικονομικών Τάσεων. Διατέλεσε ανώτατος οικονομικός σύμβουλος για την προεδρική εκστρατεία του Dennis Kucinich το 2008. Γράφει τακτικά για το «Harper's Magazine», τους «New York Times» και άλλες ξένες οικονομικές εφημερίδε