το κίνημα των αγανακτισμένων.

http://www.fuitplus.gr                                                                                                                                        το διαρκές ζητούμενο

νικος Μπογδος

Πολλές απόψεις τις τελευταίες ημέρες για το κίνημα των αγανακτισμένων. Δεν είναι λίγοι εκείνοι που απαξιώνουν τα όποια χαρακτηριστικά επαγρύπνησης μπροστά στην κάπως lifestyle κινηματική λογική που πιθανόν να διακατέχει αρκετό κόσμο. Λίγο η απαρχή μέσω facebook, λίγο το τσουβάλιασμα όλων των πολιτικών δομών, λίγο η θετική αντιμετώπιση από τα κυρίαρχα ΜΜΕ, είναι απόλυτα λογικό να προβληματίζουν τον κόσμο που δεν περίμενε ένα like για να κατέβει στους δρόμους τα προηγούμενα χρόνια. Όμως...

Αν ο προβληματισμός είναι λογικός, η απαξίωση είναι κόμπλεξ. Γιατί αν και οι κινητοποιήσεις που ξεκίνησαν δε διεκδικούν δάφνες στοχευμένης δράσης προς ένα κοινό απώτερο σκοπό (πέρα από το «ουστ!»), αυτό δε σημαίνει ότι δεν έχουν συγκεκριμένα θετικά χαρακτηριστικά που τόσα χρόνια ήταν το ζητούμενο.

Δε μπορεί λοιπόν να απαξιώνεται τόσο εύκολα ο αυθορμητισμός χιλιάδων ετερόκλητων πολιτών που συγκεντρώθηκαν μαζικά χωρίς να τους καλέσει κάποια οργάνωση, με τη δικαιολογία ότι δεν ξέρουν τι ζητάνε. Θα ήταν παράλογο χιλιάδες πολίτες να έχουν πολύ συγκεκριμένα κοινά οράματα, γιατί θα καταργούσε τη λογική ατομική διαφορετικότητα. Δεν είναι λίγες οι φορές που προσωπικά διαφωνώ ακόμα και με τον εαυτό μου. Ποιος είμαι εγώ για να απαιτήσω από μάζες ανθρώπων να ξέρουν ακριβώς τι θέλουν και που το πάνε; Για αρχή μου αρκεί που δίνεται βάση σε αυτά που μας ενώνουν σαν κοινωνία και όχι σε αυτά που μας χωρίζουν σαν ομάδες ή αγέλες.

Στην Κερατέα το μόνο που ήξεραν ήταν ότι δεν ήθελαν το ΧΥΤΑ στα πόδια τους με τους όρους που άλλοι τους επέβαλλαν. Επίσης δε δεχόντουσαν κόμματα και σημαίες. Κι όμως ο κοινός στόχος ένωσε τον κόσμο, τον ανάγκασε να επικοινωνήσει, τον ριζοσπαστικοποίησε και τελικά δεν κέρδισε απλά αυτό που ήθελε. Οι Κερατιώτες συνειδητοποίησαν το τεράστιο πρόβλημα των σκουπιδιών, έθεσαν εαυτούς προ των ευθυνών τους, επεξεργάστηκαν λύσεις με αμεσοδημοκρατικές διαδικασίες, πάλεψαν από κοινού για να τις καταθέσουν με επίσημο και ανεπίσημο τρόπο προς πάσα κατεύθυνση και πιστεύω ότι σε συνειδησιακό επίπεδο έχουν ανέβει ένα σκαλί πάνω. Φυσικά θα συνεχίσουν να διαφωνούν για πολλά θέματα αλλά αυτό είναι απολύτως φυσιολογικό.

Δε μπορεί να απαξιώνονται τόσο εύκολα οι αυθόρμητες λαϊκές συνελεύσεις που στήνονται στις πλατείες, επειδή οι συζητήσεις κυμαίνονται προς το παρόν κυρίως σε θεωρητικό και φιλοσοφικό επίπεδο. Φυσικά και θα χρειαστεί να ξεκινήσουμε από τη βάση τη συζήτηση. Το εντυπωσιακό δεν είναι τόσο η επιθυμία του κόσμου να μιλήσει, όσο η επιθυμία του να ακούσει, να αφουγκραστεί. Αυτό το πολύ ζωτικό χαρακτηριστικό διαλόγου και επικοινωνίας -κατά κανόνα- δεν το συναντάς εύκολα, πχ. στα υποτίθεται πολιτικά συνειδητοποιημένα (βλ. θέατρο παραλόγου) πανεπιστημιακά αμφιθέατρα. Ο πολιτικός διάλογος κατέντησε, με τη συνευθύνη όλων μας, στείρος και αυνανιστικός μονόλογος.

Δε μπορεί να μπαίνει με αλαζονεία η ταμπέλα «απολιτίκ» σε όλο αυτό το σκηνικό. Δεν είναι απλά πέρα για πέρα λάθος, αλλά υποδεικνύει και το σύνηθες βάθος της κρίσης μας κατά την οποία ο εγκέφαλός μας αντί να διαλέξει τον κουραστικό δρόμο του κοσκινίσματος κάθε νοήματος, προτιμάει τη συντόμευση της σύναψης που κατηγοριοποιεί στο πόδι την πληροφορία. Γρήγορα-γρήγορα όμως καταλήγει να πάσχει από έλλειψη ερεθισμάτων, καθώς οι εξ όψεως διαφορετικές γνώμες απορρίπτονται με συνοπτικές διαδικασίες. Βάλε λοιπόν εγκέφαλε την ταμπέλα «απολίτικος» και τελείωνε. Μόνο φρόντισε να μη περάσεις ξυστά από το Σύνταγμα την ώρα που ακούγεται το «Όλοι μαζί – Συνέλευση θα κάνουμε μέσα στη Βουλή», γιατί μετά θα ψάχνεις να βρεις ταμπέλα να καρφώσεις και καμία δε θα στέκει.

Απολίτικος κατά τη γνώμη μου είναι αυτός που δεν έχει συνειδητοποιήσει ότι πρώτα απ’ όλα είναι Πολίτης, μέλος μιας κοινωνίας ανθρώπων με σχέσεις αλληλεξάρτησης. Αυτός που ζει στην πλάνη της απόλυτης αλήθειας, που δε τολμάει την αξιοπρέπεια του λάθους στον εαυτό του. Ναι είναι κρίμα να τσουβαλιάζονται όλα τα πολιτικά σύμβολα με διαδικασίες όχλου. Όμως πώς μπορεί να παραβλέψει κανείς ότι σε εποχές που οι λέξεις, πόσο μάλλον τα σύμβολα, έχουν χάσει το νόημά τους σε κοινωνικό επίπεδο, ίσως χρειάζεται μηδενική βάση για να ξεκινήσει η ουσιαστική συζήτηση. Ακόμη και οι χώροι που νιώθουν ότι αδικούνται πιστεύω ότι έχουν χρέος να εμπλουτίσουν το κίνημα και οφείλουν -στη γενεσιουργό τους αιτία (;)- να αφήσουν τους εγωπαθείς συναισθηματισμούς και να αφουγκρασθούν την ανάγκη του κόσμου να πάρει το θέμα από την αρχή. Η κοινωνία δεν τροφοδοτείται από την επικοινωνία στο δημόσιο χώρο; Ορίστε πεδίο δόξης λαμπρό.

Έπειτα είναι η συμπάθεια των κυρίαρχων ΜΜΕ προς το κίνημα που είναι για πολλούς ύποπτη. Μάλλον η στάση των μεγαλο-δημοσιογράφων ως τώρα είναι απλώς αυτονόητη. Και να το ήθελαν δε υπάρχει τίποτα απολύτως που να μπορούν να ψέξουν στο κίνημα. Από την άλλη αν αυτή η συμπάθεια γνώριζαν ότι είναι αμοιβαία θα τολμούσαν να κατέβουν μια βόλτα στις πλατείες για να τους καλωσορίσουμε. Δεν το κάνουν όμως γιατί ξέρουν τι τους περιμένει. Είναι απολύτως λογικό να ταυτίζονται, έστω και τεχνητά, για λόγους τηλεθέασης με το λαϊκό αίσθημα, τη στιγμή που αποδεδειγμένα το διαδίκτυο (μέσω του οποίου οργανώνονται οι κινητοποιήσεις) αποτελεί ισχυρότερο πυλώνα δημόσιας επικοινωνίας σε σχέση με τα παραδοσιακά ΜΜΕ. Και στην τελική ίσως αυτή η μανία ετεροπροσδιορισμού μέσω της στάσης των ΜΜΕ, να είναι άλλη μια ένδειξη της βιαστικής-στο πόδι κρίσης που μας διακατέχει.

Λένε ότι οι ευτυχισμένοι άνθρωποι οργανώνουν δράσεις, όχι αποτελέσματα. Και οι δράσεις που οργανώνονται σταδιακά στις πλατείες οφείλουν να αποκτήσουν στόχους. Αυτοί οι στόχοι όμως δεν είναι καθόλου απαραίτητο να τεθούν a priori. Μπορούν (και ίσως εδώ που φτάσαμε να πρέπει) να διαμορφωθούν από το μηδέν μέσα από συνελεύσεις. Το βασικότερο αίτημα που ακούγεται στις πλατείες είναι η άμεση δημοκρατία. Όποιος δε νιώθει άνετα με αυτή την εξέλιξη μπορεί να προβοκάρει και να αυτοεπιβεβαιωθεί στην περίπτωση ξεφουσκώματος. Οι υπόλοιποι όμως γιατί περιμένετε τις τέλειες προϋποθέσεις για να συνταχθείτε με τον υπόλοιπο κόσμο; Ως πότε η απουσία ιδανικών συνθηκών θα δικαιολογεί την αδράνειά μας; Λένε ότι πνευματική πορεία ενός κοινωνικού ζώου είναι πριν απ’ όλα ο διάλογος. Καμία δικαιολογία δεν είναι παραδεκτή γι’ αυτή τη στάση της αδράνειας.

Ένας καλύτερος κόσμος είναι μία πορεία, όχι μία κατάσταση. Είναι διαρκές ζητούμενο και όχι απλά ένα αποτέλεσμα. Κοινωνικά είναι απολύτως αναγκαία μια ριζική αναπλαισίωση. Είναι ανάγκη να τοποθετηθεί ο καθένας μας. Κι αν φοβόμαστε κι αν βρισκόμαστε σε αδιέξοδο, είναι γιατί σκεφτόμαστε ατομικά για τη σκιά πάνω στο εγώ μας όλων όσων αφορούν την κοινωνία. Μια κοινωνία κατακερματισμένη που, ίσως από ένστικτο αυτοσυντήρησης, επιχειρεί να μαζέψει τα κομμάτια της. Ο καθένας από εμάς καλείται να παίξει το ρόλο του.